Bokeh to termin powszechnie stosowany w fotografii, odnoszący się do jakości oraz kształtu obszarów nieostrych w zdjęciach. Efekt ten najbardziej rzuca się w oczy w kontekście oświetlenia, zwłaszcza przy zwierciadlanym świetle i światłach punktowych, chociaż można go zauważyć w różnych sytuacjach.
Jak poprawnie wymówić „Bokeh”
Termin ten wymawia się jako „boh-keh” i wywodzi się z japońskiego słowa „boke”, które oznacza coś w rodzaju rozmycia lub zamglenia, aczkolwiek w bardziej złożonym kontekście. W 1997 roku redaktor Mike Johnston dodał literę „H”, aby pisownia lepiej oddawała wymowę.
Obie sylaby są akcentowane w równym stopniu – nie jest to „boke” (jak w „poke”) ani „boh-kee”. Wymowa „boh-kay” jest dość zbliżona, ponieważ japoński, podobnie jak wiele języków, ma swoje regionalne różnice. Możesz posłuchać tego filmu, aby usłyszeć zarówno poprawną, jak i niepoprawne sposoby wymawiania efektu bokeh.
Głębia ostrości a Bokeh
Na tle tego portretu widoczny jest efekt bokeh.
Bokeh jest subiektywną oceną jakości nieostrych obszarów w obrazach. Obraz, którego nieostre fragmenty wyglądają estetycznie i poprawiają jego ogólny odbiór, ma „dobry efekt bokeh”.
Natomiast w przypadku zdjęcia, na którym nieostre obszary są rozpraszające lub odbierają walory estetyczne, mówimy o „złym efekcie bokeh”. Warto jednak zaznaczyć, że to subiektywna ocena, więc jedna osoba może uznać zdjęcie za atrakcyjne, podczas gdy inna będzie miała przeciwne zdanie.
Efekt bokeh nabiera szczególnego znaczenia, gdy duże fragmenty obrazu są nieostre, dlatego zazwyczaj kojarzy się go z fotografią, w której istotna jest niewielka głębia ostrości, jak w portretach czy zdjęciach przyrody. Spotyka się go także w fotografii makro i sportowej, gdzie może być wynikiem używanego sprzętu lub warunków.
Oczywiście, efekt bokeh może wystąpić w każdej formie fotografii. Zajmiemy się jakością bokeh w późniejszej części artykułu, a teraz skupmy się na głębi ostrości.
Głębia ostrości określa, jaka część obrazu jest akceptowalnie ostra dla widza. To właśnie ona decyduje, co jest wyraźne, a co nie. W przypadku zdjęcia z małą głębią ostrości, jak portret przedstawiony powyżej, jedynie niewielka część płaszczyzny ogniskowej jest wyraźna. Możesz zauważyć, że nawet uszy modelki są lekko rozmyte.
Efekt bokeh nie polega jedynie na tym, że pewne obszary są nieostre, ale na sposobie ich przedstawienia. Kiedy obiekt znajduje się poza głębią ostrości, zamiast być wiernie odwzorowany na matrycy, jest przedstawiany jako rozmyte koło.
To zjawisko nazywane jest „kręgiem zamieszania. ” Jest najbardziej widoczne w przypadku punktowych źródeł światła, co sprawia, że światła i inne odbicia są tak zauważalne, gdy są nieostre.
Jednak, jak w każdej dziedzinie optyki, istnieje wiele niuansów. Teoretycznie punktowe źródła światła są renderowane jako okręgi, ale ich rzeczywisty wygląd zależy od konstrukcji soczewki, co także wpływa na jakość bokeh.
Elementy wpływające na efekt bokeh
Wygląd efektu bokeh kształtuje kilka aspektów konstrukcji obiektywu. Po pierwsze, liczba listków przysłony w obiektywie ma znaczenie. Obiektywy z mniejszą ilością listków przysłony tworzą bardziej wielokątne kręgi zamieszania. Na przykład obiektyw z siedmioma listkami przysłony będzie tworzyć siedmiokąty, podczas gdy obiektyw z dziewięcioma lub więcej zaokrągla ten efekt.
Zwróć uwagę na wielokątny efekt bokeh w okręgu.
Przesłona obiektywu również wpływa na jakość bokeh. Szerszy otwór przysłony tworzy większy, bardziej okrągły efekt bokeh. Przy węższych otworach kształt przysłony staje się bardziej wyraźny, niezależnie od tego, czy jest to okrąg, czy wielokąt, a kręgi zamieszania będą mniejsze.
Fotografia wykonana przy f / 5,6 obiektywem zmiennoogniskowym, efekt bokeh jest tutaj mniej wyraźny.
Aberracja sferyczna występuje w każdym obiektywie fotograficznym. Techniki korekcji tej aberracji wpływają również na efekt bokeh obrazu. Soczewki mocno korygujące aberrację sferyczną będą miały kręgi zamieszania jaśniejsze na zewnętrznej krawędzi niż w środku, co określa się jako efekt „bańki mydlanej”. Z kolei soczewki, które w mniejszym stopniu korygują tę aberrację, będą miały kręgi z jasnymi środkami i przyciemnionymi brzegami.
Kąt, pod jakim światło pada na obiektyw, również wpływa na efekt bokeh. W okolicy krawędzi obrazu kręgi zamieszania mogą być renderowane bardziej jako elipsy niż okręgi, co nazywa się efektem „kociego oka”. W przypadku niektórych obiektywów efekt ten może być na tyle silny, że bokeh wygląda jakby wiruje w kółko.
Dobry, zły i brzydki Bokeh
Jak już zauważyłeś, bokeh stał się ulubionym tematem wśród fotografów. Trwają żywe dyskusje na temat tego, co czyni efekt bokeh dobrym lub złym, ale istnieje kilka kluczowych punktów, które warto podkreślić.
Bokeh to subiektywna ocena jakości obszarów obrazu, które są nieostre. Dobry efekt bokeh niekoniecznie przekłada się na dobre zdjęcie. Nawet jeśli nudny obiekt ma przyjemny efekt bokeh, wciąż pozostaje nudnym zdjęciem, a nieostre obszary będą wyglądać jedynie przyzwoicie.
Należy unikać korzystania z najszerszej przysłony tylko w celu uzyskania efektu bokeh, zakładając, że poprawi to jakość zdjęć – jest to bardziej skomplikowane.
To fotograf decyduje, czy efekt bokeh będzie dobry czy zły. Niektórzy mogą nie tolerować efektu bańki mydlanej, podczas gdy inni wręcz przeciwnie – wybierają soczewki, które go generują. Ogólnie rzecz biorąc, gładki, okrągły efekt bokeh jest uznawany za bardziej estetyczny, gdyż najmniej odciąga uwagę od głównego obiektu.
Naszym zdaniem powyższy obraz ilustruje dobry efekt bokeh, podczas gdy poniższy przykład prezentuje zły. W tym przypadku nieostre obszary są zbyt teksturowane i przyciągają wzrok, a efekt bańki mydlanej jest wyraźnie widoczny.
Jak uchwycić efekt bokeh w swoich zdjęciach
Choć generalnie nie zaleca się robienia zdjęć z rozmytym tłem (ponieważ stało się to dość powszechne), istnieją sposoby, aby poprawić jakość efektu bokeh lub przynajmniej uzyskać nad nim większą kontrolę twórczą.
Wybór stałoogniskowego obiektywu z szerokim maksymalnym otworem przysłony zazwyczaj daje lepszy efekt bokeh niż standardowe obiektywy zmiennoogniskowe, szczególnie te zaprojektowane do fotografii portretowej lub makro.
Fotografuj przy możliwie największej przysłonie, która wciąż zapewnia ostrość obiektu. Czasami oznacza to szerokie otwarcie, ale w innych przypadkach może wymagać nieco węższej przysłony, aby uzyskać wyraźny obraz.
Nie zapominaj o tle. Jasne światła punktowe i odbicia (np. krople deszczu na liściach) oferują najbardziej wyrazisty efekt bokeh, podczas gdy ciemne cienie często renderują się w sposób mniej atrakcyjny.
Zwiększenie odległości między obiektem a tłem również przyczyni się do uzyskania bardziej rozmytego tła, co z kolei poprawi efekt bokeh. Użycie dłuższych teleobiektywów także wzmacnia ten efekt, pod warunkiem, że zachowasz dobrą odległość między obiektem a tłem.
Dokładne ustawienie ostrości aparatu jest również kluczowe. W pewnych sytuacjach, które sprzyjają uzyskaniu dobrego rozmycia tła, system autofocusa aparatu może mieć trudności z pracą.
Warto eksperymentować i odkrywać. Uchwycenie dobrego efektu bokeh to jedna z tych umiejętności, które można rozwijać poprzez praktykę, ponieważ jest to kwestia subiektywna.
Dlaczego smartfony muszą imitować Bokeh
Większość nowoczesnych smartfonów wyposażona jest w tryb portretowy, który rozmywa tło, imitując efekt bokeh, jaki daje obiektyw o szerokiej przysłonie. To, czy efekt jest udany, zależy od wielu czynników, ale warto zastanowić się, dlaczego jest potrzebny.
Aby uzyskać dobry efekt bokeh, fotografie muszą zawierać nieostre obszary przednie lub tło. Jak wspomniano wcześniej, na głębię ostrości wpływają przysłona, ogniskowa oraz rozmiar matrycy.
Mimo że aparaty w smartfonach często mają szerokie otwory przysłony (np. f / 1,8 lub f / 2,0), ogniskowa obiektywów jest zazwyczaj krótka (zwykle między 2-6 mm). Dodatkowo, ze względu na mały rozmiar matrycy, współczynnik kadrowania sprawia, że smartfony działają jak obiektywy szerokokątne w pełnoklatkowych lustrzankach cyfrowych.
Jednakże, współczynnik kadrowania wpływa jedynie na pozorną głębię widzenia, a nie na głębię ostrości. Rzeczywista ogniskowa obiektywu w smartfonach jest bardzo krótka, co skutkuje dużą głębią ostrości, a tym samym brakiem efektu bokeh.