Pi-hole to oprogramowanie dla systemów Linux, które umożliwia użytkownikom blokowanie reklam oraz niebezpiecznych stron internetowych na każdym urządzeniu podłączonym do domowej sieci.
Nie jest sekretem, że internet zrewolucjonizował reklamę. Reklama online jest nie tylko tańsza, ale również pozwala markom na precyzyjne kierowanie przekazu do konkretnych grup odbiorców w oparciu o dane demograficzne. Umożliwia także śledzenie skuteczności kampanii, co jest niemożliwe w tradycyjnych mediach, takich jak telewizja, radio czy prasa.
Według raportu PwC Global Entertainment & Media Outlook 2022, w Stanach Zjednoczonych reklamodawcy wydali 189,3 miliardów dolarów na reklamę internetową, co stanowi 2,7 razy więcej niż 69,7 miliardów dolarów przeznaczonych na reklamy telewizyjne.
Prognozy wskazują, że do 2026 roku nakłady na reklamę online będą 3,8 razy większe niż te na reklamę telewizyjną. Coraz większa liczba reklamodawców decyduje się na inwestowanie w reklamę internetową. Jak ta tendencja wpływa na doświadczenia użytkowników podczas korzystania z sieci?
Z raportu Global Web Index wynika, że 40% internautów używa narzędzi do blokowania reklam. W raporcie jako główne przyczyny blokowania reklam wymieniono: zbyt dużą ich liczbę, irytujący lub nieistotny charakter, natarczywość, obecność wirusów lub błędów, a także zajmowanie zbyt dużej przestrzeni na ekranie.
W związku z rosnącą liczbą reklamodawców, którzy nierzadko stosują agresywne techniki marketingowe, użytkownicy mogą czuć się bezradni i pozbawieni kontroli nad swoimi doświadczeniami w sieci.
Jednak wcale nie musi tak być. Narzędzia, takie jak Pi-hole, dają użytkownikom możliwość odzyskania kontroli i eliminacji irytujących reklam na ich urządzeniach.
Czym właściwie jest Pi-hole?
Zgodnie z oficjalną dokumentacją, Pi-hole to rodzaj “dziury” w systemie nazw domen (DNS), która chroni Twoje urządzenia przed niepożądanymi treściami bez konieczności instalowania dodatkowego oprogramowania na każdym z nich. Aby zrozumieć działanie Pi-hole, warto najpierw przyjrzeć się temu, jak komputery komunikują się w internecie.
Komputery wymieniają dane za pomocą adresów protokołu internetowego (IP). Są to unikalne numery identyfikujące zasoby w sieci.
Jednak, ponieważ komputery nie rozumieją nazw domen, takich jak „google.com”, muszą one być przetłumaczone na odpowiednie adresy IP. Proces ten odbywa się za pośrednictwem systemu nazw domen (DNS). DNS umożliwia również blokowanie dostępu do witryn internetowych poprzez tak zwane „zapadnięcie DNS”.
„Zapadnięcie DNS” to technika, która polega na uniemożliwieniu dostępu do szkodliwych witryn internetowych lub niepożądanych domen poprzez przekierowanie zapytań o te domeny na nieistniejący lub kontrolowany adres IP. Zapadnięcie DNS działa na zasadzie konfiguracji serwera DNS z listą domen, do których dostęp jest zabroniony.
Wówczas, gdy serwer DNS otrzyma zapytanie o dostęp do danej domeny, porównuje ją ze swoją listą zablokowanych adresów. Jeśli zapytanie dotyczy zablokowanej domeny, serwer DNS zwraca wcześniej zdefiniowany, fałszywy adres IP, tym samym blokując dostęp do tej domeny.
Mając na uwadze, czym jest „zapadnięcie DNS”, możemy powiedzieć, że Pi-hole to oparty na DNS bloker reklam na poziomie sieci, który chroni użytkowników przed reklamami i modułami śledzącymi w internecie. Działa on jak „dziura DNS”, blokując domeny odpowiedzialne za wyświetlanie reklam. Jest dostępny na zasadach otwartego oprogramowania i można go zainstalować na dowolnym komputerze z systemem Linux lub minikomputerze Raspberry Pi.
Po skonfigurowaniu Pi-hole jako serwera DNS dla routera, reklamy będą blokowane w całej sieci. Oznacza to, że wszystkie urządzenia, takie jak telefony, komputery, konsole do gier, telewizory Smart TV i inne urządzenia inteligentne, będą pozbawione reklam po połączeniu z siecią. Jest to inna sytuacja niż w przypadku blokerów reklam instalowanych w przeglądarkach, które działają tylko na jednym urządzeniu.
Aby blokować domeny wyświetlające reklamy, Pi-hole korzysta z aktualizowanej przez społeczność listy zablokowanych witryn. Gdy podłączone urządzenie próbuje uzyskać dostęp do domeny, która wyświetla reklamy, Pi-hole odpowiada, podając nieprawidłowy adres IP, co powoduje zablokowanie reklamy. Fałszywy adres IP używany przez Pi-hole to 0.0.0.0
Dlaczego warto zainstalować Pi-hole?
Uruchomienie Pi-hole w domowej sieci przynosi szereg korzyści. Oto niektóre z nich:
Blokowanie reklam i niepożądanych stron na wszystkich urządzeniach w sieci
Ponieważ Pi-hole blokuje reklamy na poziomie sieci, zapewnia, że wszystkie urządzenia korzystające z danej sieci są od nich wolne. Oprócz blokowania reklam, Pi-hole umożliwia także blokowanie wszystkich witryn, które uznamy za niebezpieczne lub nieodpowiednie, takich jak strony dla dorosłych czy te promujące przemoc. W ten sposób chroni użytkowników, a zwłaszcza dzieci, przed szkodliwymi treściami.
Pi-hole chroni prywatność użytkowników
Firmy reklamowe, aby wyświetlać spersonalizowane reklamy, używają modułów śledzących do monitorowania aktywności użytkowników w internecie i zbierania danych na temat ich zachowań. Pi-hole, poprzez blokowanie modułów śledzących, chroni prywatność użytkowników. Blokery reklam w przeglądarkach pozwalają jednak modułom śledzącym na zbieranie danych.
Poprawa wydajności sieci
Blokowanie niechcianych treści przez Pi-hole może skutkować zwiększeniem wydajności sieci, poprzez zmniejszenie ilości danych przesyłanych do urządzeń w sieci.
Ochrona urządzeń przed złośliwym oprogramowaniem i innymi szkodliwymi witrynami
Źródło obrazu: Pi-hole
Pi-hole jest bardzo przydatny w każdej sieci, ponieważ pozwala użytkownikom cieszyć się internetem bez reklam, chroni ich dane, chroni przed szkodliwymi witrynami, w tym wyłudzającymi informacje (phishing), zawierającymi złośliwe oprogramowanie czy oprogramowanie ransomware.
Dodatkowo, Pi-hole blokuje tzw. koparki kryptowalut, zapobiegając wykorzystywaniu urządzeń użytkowników do wydobywania kryptowalut bez ich wiedzy i zgody.
Wymagania instalacyjne Pi-hole
Aby zainstalować Pi-hole w domowej sieci, wymagany jest jeden z następujących, oficjalnie wspieranych systemów operacyjnych:
- Raspberry PI OS (wydanie Buster/Bullseye) na architekturze ARM
- Ubuntu 20.x/22.x na architekturze ARM/x86_64
- Debian 10/11 na architekturze ARM / x86_64 / i386
- Fedora 35/36 na architekturze ARM / x86_64 / i386
- CentOS Stream 8/9 na architekturze x86_64
Komputer, na którym będzie zainstalowany Pi-hole, powinien posiadać co najmniej 512 MB pamięci RAM. Wymagana jest również wolna przestrzeń na dysku twardym: minimum 2 GB, ale zalecane są 4 GB.
Oprócz powyższego, do konfiguracji i używania Pi-hole wymagane jest połączenie z internetem oraz dostęp do panelu administracyjnego routera.
Jak skonfigurować Pi-hole w systemie Linux
W tym poradniku omówimy proces instalacji Pi-hole w systemie Ubuntu, który jest jedną z najczęściej używanych dystrybucji Linuksa. Użyjemy najnowszej wersji, Ubuntu 22.04.1 LTS.
Aby zainstalować Pi-hole na Ubuntu, wykonaj następujące kroki:
#1. Aktualizacja systemu – przed instalacją jakiegokolwiek oprogramowania w systemie Linux, warto go zaktualizować. W terminalu wpisz następującą linię, aby zainstalować wszystkie dostępne aktualizacje:
sudo apt update && sudo apt upgrade -y
#2. Ustawienie statycznego adresu IP – ponieważ Pi-hole działa jako serwer, potrzebuje stałego adresu IP do prawidłowego działania. Statyczny adres IP to taki, który nie zmienia się, dopóki nie zostanie zmieniony ręcznie. Serwery DNS używają stałych adresów IP, aby urządzenia wiedziały, jak się z nimi połączyć. Gdyby adresy IP ciągle się zmieniały, użytkownicy musieliby za każdym razem konfigurować serwery DNS na swoich komputerach, aby móc korzystać z internetu. Aby ustawić statyczny adres IP, jeśli jeszcze go nie posiadasz:
#3. Przejdź do Ustawień, Wi-Fi i kliknij ikonę koła zębatego. Jeśli używasz połączenia przez Ethernet, przejdź do Ustawień, Sieć i kliknij ikonę koła zębatego obok połączenia przewodowego
#4. Kliknij zakładkę IPv4 i wprowadź zmiany zgodnie z poniższym zrzutem ekranu
#5. Aby upewnić się, że ustawienia zostały zapisane, otwórz terminal i wpisz polecenie:
ip address show
Zwróć uwagę, że w wyróżnionym wierszu ustawiliśmy adres IP na 192.168.0.10, a w wyróżnionym tekście nie pojawia się słowo „dynamiczny”. Oznacza to, że ustawiony przez nas adres IP jest statyczny.
#6. W terminalu, aby zainstalować Pi-hole, wpisz następujące polecenie:
curl -sSL https://install.pi-hole.net | bash
Wykonanie powyższego polecenia spowoduje rozpoczęcie instalacji niezbędnych zależności i wyświetli na ekranie kreator konfiguracji Pi-hole.
#7. W pierwszym oknie kreatora po prostu naciśnij Enter
#8. Pi-hole jest darmowym narzędziem. Rozważ wsparcie jego rozwoju poprzez darowiznę. W tym celu przejdź na stronę darowizn Pi-hole. Naciśnij Enter, aby kontynuować
#9. Skoro skonfigurowaliśmy statyczny adres IP, naciśnij C, aby przejść dalej
#10. Za pomocą klawiszy strzałek w górę lub w dół wybierz preferowanego dostawcę usług DNS. Możesz wybrać dowolnego, ale Quad9 (filtrowane, ECS, DNSSEC), Cloudflare (DNSSEC) lub OpenDNS (ECS, DNSSEC) są ogólnie polecane ze względu na ich zaawansowaną politykę prywatności. Po wybraniu preferowanego dostawcy naciśnij Enter, aby kontynuować.
#11. Jak wspomniano wcześniej, Pi-hole używa aktualizowanej przez społeczność listy zablokowanych adresów do blokowania domen wyświetlających reklamy i złośliwych witryn internetowych. Pi-hole sugeruje dodanie zunifikowanej listy hostów StevenaBlacka. Naciśnij Y, aby ją dodać.
#12. Interfejs administratora to prosty sposób na zarządzanie Pi-hole. Nieużywanie go nie wpłynie na działanie Pi-hole. Jednak zalecana jest jego instalacja. Naciśnij Y, aby zainstalować i kontynuować.
#13. Naciśnij Y, aby zainstalować Lighttpd. Serwer ten będzie używany do obsługi interfejsu administratora zainstalowanego w poprzednim kroku.
#14. Aby Pi-hole wyświetlał dokładne statystyki aktywności DNS, należy włączyć rejestrowanie zapytań. Naciśnij Y, aby je włączyć i kontynuować.
#15. Skoro w poprzednim kroku włączyliśmy logowanie, teraz możemy wybrać, ile informacji chcemy zobaczyć. Poziom 0, „Pokaż wszystko”, będzie rejestrował wszystkie domeny odwiedzane przez klientów (urządzenia) korzystających z Pi-hole w sieci. Za pomocą strzałek w górę i w dół wybierz żądany poziom rejestrowania, a następnie naciśnij Enter, aby zakończyć instalację. Nie zamykaj jednak terminala.
#16. Jeśli interfejs administratora został zainstalowany zgodnie z zaleceniami, na ekranie wyświetlą się dane logowania umożliwiające dostęp do jego strony internetowej. Otrzymasz link do strony i hasło.
#17. Aby uzyskać dostęp do interfejsu administratora, otwórz przeglądarkę internetową, wprowadź adres URL podanego interfejsu, w tym przypadku http://192.168.0.10/admin, i wprowadź podane hasło logowania. Powinieneś zobaczyć taki ekran:
Pulpit nawigacyjny wyświetli wszystkie niezbędne informacje dotyczące korzystania z Pi-hole. W prawym górnym rogu, w polu „Domeny na liście reklam”, na zielono wyświetlona jest liczba domen, które Pi-hole zablokuje, ponieważ dodaliśmy zalecaną listę zablokowanych adresów.
Jeśli chcesz dodać nową witrynę do listy zablokowanych, kliknij „Zarządzaj listą reklam” tuż pod liczbą zablokowanych domen.
#18. Ostatnim krokiem jest skonfigurowanie routera tak, aby jako serwer DNS używał komputera z systemem Linux, na którym zainstalowałeś Pi-hole. Ponieważ routery różnią się między sobą, metoda konfiguracji będzie inna dla każdego z nich.
Dlatego zapoznaj się z instrukcją obsługi routera, aby dowiedzieć się, jak to zrobić. W dokumentacji Pi-hole znajduje się również strona na temat tego, jak to zrobić w przypadku różnych routerów. Przejdź do Pi-hole jako serwera DNS, aby dowiedzieć się, jak to zrobić.
Kolejnym krokiem jest sprawdzenie, czy Pi-hole działa prawidłowo na Twoich urządzeniach.
Jak sprawdzić, czy Pi-Hole działa prawidłowo?
Pi-hole jest skonfigurowany do blokowania reklam w sieci. Prostym sposobem sprawdzenia, czy Pi-hole działa, jest otwarcie strony, która zazwyczaj wyświetla reklamy, np. witryn z wiadomościami, takich jak CNN, BBC, Reuters itp.
Jeszcze prostszą metodą jest wejście na stronę testową Pi-hole. Jeśli na stronie nie widzisz reklam, Pi-hole działa poprawnie. Jeśli jednak na stronie pojawiają się reklamy, oznacza to, że Pi-hole nie działa. W takim przypadku sprawdź konfigurację routera.
Wyzwania związane z konfiguracją Pi-Hole
Pi-hole, tak jak każde inne narzędzie, nie jest idealny. Podczas jego użytkowania możesz napotkać pewne wyzwania:
Pi-hole nie blokuje wszystkich reklam
Firmy reklamowe są świadome istnienia narzędzi do blokowania reklam DNS, takich jak Pi-hole. Niektóre z nich omijają blokowanie reklam DNS poprzez umieszczanie ich bezpośrednio w kodzie aplikacji, np. w grach, lub w strumieniu danych, tak jak na YouTube. Dlatego wciąż będziesz widzieć reklamy na YouTube, ponieważ są one integralną częścią przesyłanego strumieniowo filmu i nie są serwowane oddzielnie.
Pi-hole pozostawia puste przestrzenie
W przeciwieństwie do blokerów reklam w przeglądarkach, które usuwają miejsce przeznaczone na reklamy, Pi-hole jedynie je blokuje, pozostawiając puste przestrzenie. Może to być irytujące, szczególnie na urządzeniach z mniejszymi ekranami.
Pi-hole blokuje reklamy na wszystkich urządzeniach w sieci
Ponieważ Pi-hole jest narzędziem do blokowania reklam na poziomie sieci, działa jednakowo na wszystkich urządzeniach w danej sieci. Nie ma łatwego sposobu na wyłączenie blokowania reklam na wybranych urządzeniach. W tym celu konieczna jest ręczna zmiana ustawień DNS na konkretnym urządzeniu.
Dzieje się tak dlatego, że nawet jeśli wyłączysz Pi-hole, nie będziesz w stanie połączyć się z internetem, dopóki nie zresetujesz ustawień DNS na routerze lub w ustawieniach poszczególnych urządzeń.
Pomimo pewnych wad, Pi-hole jest nadal bardzo przydatnym narzędziem do ochrony użytkowników i zwiększenia komfortu korzystania z internetu.
Notka autora
Pi-hole jest bardzo pomocnym narzędziem dla każdego, kto korzysta z internetu. Oprócz blokowania irytujących reklam, które uprzykrzają przeglądanie internetu, może również chronić Twoją prywatność, blokując moduły śledzące aktywność użytkowników online.
Dodatkowo, Pi-hole może chronić Twój komputer przed dostępem do złośliwych witryn, które mogą zainfekować go wirusami lub oprogramowaniem ransomware. Co więcej, chroni on również użytkowników sieci przed dostępem do niebezpiecznych stron internetowych. Pomimo tego, że jego instalacja może być czasochłonna, Pi-hole jest narzędziem, które każdy internauta powinien uznać za bardzo przydatne.