W dzisiejszej cyfrowej rzeczywistości, dane stanowią fundament zarówno dla działalności biznesowej, jak i naszego życia prywatnego. Uszkodzenie tych podstawowych zasobów może poważnie zachwiać naszą codziennością, jeśli nie zadbamy o odpowiednie zabezpieczenia.
W wyniku normalnego użytkowania, a także z powodu błędów oprogramowania, nasze dane mogą ulec uszkodzeniu. Mogą to być cenne zdjęcia rodzinne, nagrania z wakacyjnych podróży, czy ważne dokumenty, takie jak skany dyplomów. Utrata tych zasobów może wiązać się ze smutkiem, ale też z praktycznymi trudnościami, na przykład przy składaniu aplikacji online o pracę.
Jednak konsekwencje uszkodzenia danych w sferze biznesu są znacznie bardziej dotkliwe. Mogą skutkować stratami finansowymi i nadwyrężeniem reputacji firmy. Przykładowo, uszkodzenie materiałów reklamowych, kluczowych dla kontaktu z klientem, może prowadzić do poważnych problemów organizacyjnych.
Na czym polega uszkodzenie danych?
Uszkodzenie danych to sytuacja, w której plik zapisany na nośniku zostaje zmieniony w sposób niepożądany podczas przesyłania, przechowywania lub przetwarzania. Najczęściej takie uszkodzone dane stają się nieczytelne dla programów komputerowych, aplikacji internetowych i mobilnych.
Możemy również spotkać się z nieścisłościami w dużych bazach danych, niską jakością zdjęć i filmów, a także z brakującymi fragmentami informacji. Podsumowując, uszkodzone dane tracą swoją wartość użytkową, niezależnie od tego, czy chodzi o zastosowanie profesjonalne, osobiste, czy biznesowe.
Sposób, w jaki komputery „widzą” dane, różni się od ludzkiej percepcji. Dla maszyn dane to ciągi zer i jedynek. Na skutek awarii sprzętu, wyładowań elektrycznych, błędów oprogramowania lub ludzkich pomyłek, bity danych w różnych plikach mogą ulec pomieszaniu.
W momencie, gdy próbujemy otworzyć taki plik za pomocą odpowiedniego programu, może pojawić się komunikat o błędzie. To znak, że plik uległ uszkodzeniu. Istnieją też inne symptomy, na które warto zwracać uwagę, sygnalizujące potencjalne problemy:
- Znaczne spowolnienie pracy komputera, gdy uszkodzeniu ulegają bloki danych systemu operacyjnego.
- Nieoczekiwane wyłączanie się oprogramowania podczas korzystania z określonych plików.
- Brak możliwości otwarcia folderów lub plików.
- Zmiana nazw plików na ciągi nieczytelnych znaków.
- Drastyczna zmiana atrybutów plików, np. plik JPEG wyświetlany jako PNG, brak daty utworzenia.
- Nienaturalnie wysokie obciążenie dysku, nawet gdy wszystkie aplikacje są zamknięte.
Skoro już rozumiemy, czym jest uszkodzenie danych, warto przyjrzeć się najnowszym badaniom dotyczącym związanych z nim zagrożeń.
Najnowsze badania dotyczące podatności na uszkodzenie danych
Aby ocenić, czy nowoczesne nośniki danych są bardziej odporne na uszkodzenia niż ich starsze odpowiedniki, firmy przeprowadzają badania wśród organizacji, które intensywnie korzystają z różnych rodzajów pamięci masowej. Wyniki tych badań sugerują, że nowoczesne dyski SSD i NVMe charakteryzują się mniejszą podatnością na uszkodzenia.
Należy jednak pamiętać, że nawet niewielkie uszkodzenie pliku może mieć poważne konsekwencje dla firmy, zwłaszcza że nowoczesne nośniki przechowują ogromne ilości danych. Starsze dyski twarde, chociaż mniej pojemne, mogą być postrzegane jako bardziej bezpieczne, ze względu na mniejszą skalę potencjalnych strat.
Poniżej prezentujemy trendy dotyczące występowania uszkodzeń danych w globalnych przedsiębiorstwach oraz skalę ich konsekwencji:
- Firma NetApp, oferująca rozwiązania do zarządzania danymi w chmurze, przez 41 miesięcy testowała 1,5 miliona dysków twardych. W tym czasie odnotowano 400 000 przypadków uszkodzenia danych, z czego aż 30 000 nie zostało wykrytych przez kontroler RAID.
- Europejska Organizacja Badań Jądrowych (CERN) analizowała 97 petabajtów danych przez sześć miesięcy, stwierdzając, że 128 MB uległo długotrwałemu uszkodzeniu.
- Firma Greenplum, dostawca technologii big data, należąca do VMware, zgłosiła, że w ich centrach danych problemy z uszkodzeniem danych występują średnio co 15 minut.
Powyższe dane wyraźnie pokazują, że uszkodzenie danych stanowi poważny problem dla firm i organizacji.
Uszkodzenie danych: wykryte vs. niewykryte
W procesie niszczenia danych możemy wyróżnić dwa typy: wykryte i niewykryte. Poniższa tabela przedstawia główne różnice między nimi:
Funkcje | Wykryto uszkodzenie danych | Niewykryto uszkodzenie danych
—|—|—
Definicja | Uszkodzenie systemu plików, które zostało zidentyfikowane przez system operacyjny, oprogramowanie do zarządzania dyskami lub dział IT. | Ukryte uszkodzenie danych, spowodowane zużyciem lub problemami z oprogramowaniem, które nie jest od razu zauważane. |
Zakres uszkodzeń | Znany | Nieznany |
Źródło uszkodzeń | Znane | Nieznane |
Poziom ważności | Niski, ponieważ jest spodziewane lub wykryte podczas rutynowej kontroli baz danych. | Wysoki, ponieważ występuje niespodziewanie i może prowadzić do poważnych zakłóceń w działalności firmy. |
Przyczyny uszkodzenia danych
Uszkodzenia danych mogą mieć różne przyczyny, zarówno w kontekście biznesowym, jak i indywidualnym. Najczęstsze z nich zostały wymienione poniżej:
#1. Awaria zasilania
Komputery, serwery i macierze pamięci w centrach danych wymagają ciągłego zasilania o określonym napięciu. Brak stabilnego zasilania może spowodować nieoczekiwane wyłączenie urządzenia, co prowadzi do uszkodzenia danych zapisanych na nośnikach magnetycznych lub chipowych.
#2. Twardy reset
Twardy reset, czyli nagłe wyłączenie komputera przez przytrzymanie przycisku zasilania, również może prowadzić do uszkodzenia danych. Podczas takiego wyłączenia głowica odczytu/zapisu dysku twardego może uszkodzić niewielkie bloki danych.
Uszkodzone karty graficzne, płyty główne, pamięci RAM czy karty LAN również mogą powodować nieoczekiwane wyłączenia lub tzw. niebieski ekran śmierci, prowadząc do zniszczenia danych.
#3. Urządzenia sieciowe
Nieprawidłowo działające urządzenia sieciowe, takie jak przełączniki, routery czy koncentratory, mogą generować uszkodzone sektory na dyskach twardych i SSD.
#4. Wymiana „na gorąco”
Nowoczesne płyty główne oferują funkcję „plug-and-play” lub wymiany „na gorąco” dysków SSD, HDD czy NVMe. Chociaż umożliwia ona wygodne podłączanie i odłączanie nośników, częste korzystanie z tej funkcji może przyspieszyć ich uszkodzenie.
#5. Wadliwe oprogramowanie
Błędy w kodzie programów mogą uniemożliwić prawidłowe zapisywanie danych na dyskach. W rezultacie możemy stracić dokumenty tuż po ich utworzeniu.
#6. Złośliwe oprogramowanie i ransomware
Oprogramowanie ransomware i malware stanowią obecnie poważne zagrożenie dla firm. Hakerzy mogą uzyskać dostęp do pamięci masowej w centrach danych i zaszyfrować znajdujące się tam dane. Brak klucza do odszyfrowania oznacza w praktyce utratę tych danych.
#7. Normalne zużycie
Wszystkie urządzenia elektroniczne ulegają normalnemu zużyciu. W przypadku nośników pamięci masowej oznacza to, że po kilku latach ich działanie może być nieprawidłowe.
Jak wykryć uszkodzenie danych
#1. Monitorowanie komunikatów systemowych
Popularne systemy operacyjne, takie jak Windows, macOS i Linux, posiadają narzędzia monitorujące stan nośników pamięci i generujące komunikaty ostrzegawcze. Jednak te powiadomienia mogą być bezużyteczne, jeśli do uszkodzenia danych już doszło.
#2. Suma kontrolna
Dział IT może regularnie uruchamiać sumę kontrolną podczas przesyłania danych między dyskami. Pozwala to na monitorowanie aktualnego stanu dysku i identyfikację potencjalnych problemów.
#3. RAID i ZFS
Systemy operacyjne Linux, Ubuntu i Debian oferują oprogramowanie RAID i ZFS, pozwalające na automatyczne czyszczenie danych w regularnych odstępach czasu.
Dobre praktyki w zapobieganiu uszkodzeniu danych
Niezależnie od tego, czy dane są wykorzystywane w celach biznesowych, czy osobistych, zawsze należy tworzyć ich kopie zapasowe. Firmy powinny wyznaczyć zespół odpowiedzialny za regularne audyty i backupy danych na niezależnym nośniku.
Dodatkowe zalecenia obejmują:
- Wykorzystywanie maksymalnie 75% dostępnej przestrzeni dyskowej, pozostawiając resztę na potrzeby prac konserwacyjnych.
- Stosowanie narzędzi SMART do monitorowania stanu dysków twardych i SSD, co ułatwi ustalenie priorytetów w tworzeniu kopii zapasowych.
- Zastosowanie zasilaczy UPS, które zapewnią ciągłość zasilania stacjom roboczym, serwerom i macierzom pamięci masowej.
- Skanowanie zewnętrznych nośników pamięci w poszukiwaniu wirusów przed ich otwarciem.
- Stosowanie funkcji bezpiecznego usuwania urządzeń pamięci masowej przed ich odłączeniem.
- Unikanie podejrzanych wiadomości e-mail i SMS-ów (phishing).
- Instalowanie wyłącznie sprawdzonego i bezpiecznego oprogramowania.
- Korzystanie z zaufanego oprogramowania antywirusowego.
Jak odzyskać uszkodzone dane
Poniżej znajdują się popularne narzędzia w systemie Windows do odzyskiwania uszkodzonych danych:
Polecenie CHKDSK
To polecenie wyszukuje uszkodzone sektory na partycji dysku. Próbuje również odczytać i naprawić dane w nich zapisane.
Polecenie można łatwo uruchomić w wierszu poleceń systemu Windows, wpisując poniższy kod. Należy zamienić literę „e” na literę dysku, który chcemy sprawdzić.
chkdsk e: /f /r /x
Przywracanie poprzednich wersji
Jeśli mamy problemy z konkretnym plikiem, możemy spróbować przywrócić jego poprzednią wersję, zapisaną przez system Windows.
Wystarczy kliknąć prawym przyciskiem myszy na pliku i wybrać opcję „Przywróć poprzednie wersje”.
Obsługa i zarządzanie obrazami wdrażania (DSIM)
Administratorzy IT i programiści wykorzystują narzędzie DSIM do naprawy plików i obrazów systemu operacyjnego, np. w Środowisku odzyskiwania systemu Windows.
W celu naprawy uszkodzonego obrazu systemu Windows 10 lub 11, należy uruchomić następujące polecenie w CMD z uprawnieniami administratora:
DISM/Online/Cleanup-Image/RestoreHealth
Narzędzia do odzyskiwania danych
Najwygodniejszym sposobem na naprawę uszkodzonych danych jest użycie profesjonalnego oprogramowania do odzyskiwania danych.
Poniżej znajdują się przykłady narzędzi, na których można polegać.
W obliczu nieuniknionych uszkodzeń danych w centrach danych, warto przygotować się, korzystając z tych narzędzi do odzyskiwania danych:
Stellar Data Recovery
Stellar oferuje różnorodne usługi odzyskiwania danych za pomocą jednego programu, np. do odzyskiwania danych z systemów Windows, iPhone’ów, plików wideo/obrazów i komputerów Mac.
Dla firm dostępne są bardziej zaawansowane usługi, takie jak odzyskiwanie danych z taśm magnetycznych, maszyn wirtualnych i innych nośników.
Tenorshare 4DDiG
Tenorshare 4DDiG Data Recovery pomaga firmom odzyskać ponad 1000 typów plików z uszkodzonych dysków i partycji. Narzędzie obsługuje najnowsze systemy operacyjne i sprzęt, takie jak Windows 11 i Mac T2.
Dodatkowo, program posiada funkcje usuwania duplikatów, naprawy zdjęć i filmów, a także narzędzia wspomagające uruchamianie systemu (Mac Boot Genius, Windows Boot Genius).
Recoverit
Wondershare Recoverit to kompleksowe rozwiązanie do odzyskiwania danych, przeznaczone dla firm i użytkowników indywidualnych. Oferuje wersje dedykowane dla systemów Windows i macOS.
Program jest szczególnie skuteczny w odzyskiwaniu zdjęć, filmów i plików audio, deklarując 95% skuteczność dla ponad 500 scenariuszy uszkodzenia danych.
Źródła wiedzy
Poniżej prezentujemy listę książek i kursów online, które pozwolą zgłębić wiedzę na temat uszkodzenia i odzyskiwania danych:
Data Corruption, Second Edition
Ta książka zachęca do krytycznego myślenia o problemie uszkodzeń danych, dostarczając wiedzy i praktycznych zasobów cyfrowych.
Dzięki temu, Ty i Twój zespół będziecie bardziej efektywni w opracowywaniu strategii zapobiegania uszkodzeniom danych i wdrażaniu rozwiązań do ich odzyskiwania.
Odzyskiwanie danych, dyski twarde, dyski USB (Udemy)
Kurs „Odzyskiwanie danych” to wszechstronne źródło wiedzy, które pozwala stać się ekspertem w tej dziedzinie. Kurs składa się z 21 wykładów wideo, obejmujących m.in.:
- Naprawę uruchamiania systemu Windows.
- Naprawę urządzeń pamięci masowej.
- Odzyskiwanie usuniętych plików z dysku twardego.
Kurs ten jest skierowany do studentów informatyki, firm tworzących działy wsparcia technicznego i specjalistów w dziedzinie odzyskiwania danych.
Hakowanie danych, odzyskiwanie i przechowywanie danych dla początkujących (Udemy)
Ten kurs z zakresu bezpieczeństwa danych jest idealny dla osób, które chcą zostać ekspertami w tej dziedzinie. Kurs obejmuje kluczowe aspekty bezpieczeństwa i odzyskiwania danych, takie jak:
- Podstawy odzyskiwania danych.
- Techniki odzyskiwania danych.
- Bezpieczeństwo danych, hakowanie pamięci masowej i odzyskiwanie danych, z wykorzystaniem projektów laboratoryjnych.
Kurs trwa 1 godzinę i jest dostępny na żądanie.
Od autora
Uszkodzenie danych jest częstym problemem, dotykającym zarówno firmy, jak i osoby prywatne. Rośnie również rynek usług związanych z odzyskiwaniem danych. Badania przeprowadzone przez GlobeNewswire przewidują wzrost przychodów z odzyskiwania danych o 9,6% rocznie w latach 2022-2030, osiągając wartość 23,1 miliarda dolarów do 2030 roku.
Dlatego warto przygotować się na rozwój innowacyjnych rozwiązań, zdobywając wiedzę na temat uszkodzeń danych. Możesz założyć własny startup lub dołączyć do firm, które dominują w branży odzyskiwania danych.
Zrozumienie teorii uszkodzenia danych i praktyczne projekty laboratoryjne pozwolą na wdrożenie skutecznych strategii zapobiegawczych. Ta wiedza pomoże Ci również w tworzeniu nowatorskich rozwiązań, z których będą mogły skorzystać inne firmy.
Być może zainteresują Cię również najlepsze platformy do ochrony danych w chmurze.
newsblog.pl