System operacyjny Windows 11 przyciąga uwagę swoim wyglądem, funkcjonalnością i intuicyjnością. Niemniej jednak, aby go zainstalować, konieczne jest spełnienie rygorystycznych wymagań sprzętowych określonych przez firmę Microsoft.
Użytkownicy starszych lub mniej wydajnych komputerów mogą nie mieć możliwości korzystania z pełnej wersji Windows 11. Na szczęście istnieje alternatywa: Windows 11 Lite. To odchudzona wersja systemu, która nie narzuca tak wysokich wymagań sprzętowych i może być uruchomiona na niemal dowolnym komputerze.
Z uwagi na to, że Windows 11 Lite nie jest oficjalną wersją dystrybuowaną przez Microsoft, nie można jej pobrać z oficjalnej strony. Mimo że do aktywacji systemu nadal potrzebny jest oryginalny klucz produktu, plik ISO z wersją Windows 11 Lite (często oznaczany jako Tiny11) należy pobrać z alternatywnego źródła.
Czym jest wersja Windows 11 Lite?
Windows Tiny11, znany również jako Windows 11 Lite, to specjalnie zmodyfikowana wersja systemu Windows 11. Została zaprojektowana, aby działać efektywnie na mniej zaawansowanych komputerach, wymagając jedynie 8 GB przestrzeni dyskowej (w porównaniu do 20 GB w standardowym Windows 11). Ponadto, jej zapotrzebowanie na pamięć RAM jest znikome i wynosi około 2 GB.
Użytkownicy tej wersji nie muszą się martwić o zbędne oprogramowanie typu bloatware, które często jest dołączane do standardowych instalacji. Windows Tiny11, stworzony przez NTDev, został pozbawiony wielu podstawowych aplikacji, takich jak Paint czy Microsoft Edge. Jednak podstawowe narzędzia, jak Kalkulator czy Notatnik, pozostają dostępne.
W tej uproszczonej edycji systemu Windows 11 nie obowiązują rygorystyczne wymagania bezpieczeństwa dotyczące bezpiecznego rozruchu czy modułu zaufanej platformy (TPM).
Należy pamiętać, że Windows Tiny11 może być zbudowany wyłącznie na bazie Windows Pro, a nie na innych edycjach. Ponadto, do stworzenia własnej wersji Windows Tiny11 niezbędny jest oryginalny klucz produktu Windows.
Dlaczego warto zainstalować Windows Tiny11?
Windows Tiny11, czyli Windows 11 Lite, nie oferuje automatycznych aktualizacji ani oficjalnego wsparcia technicznego. Mimo to, jest to atrakcyjne rozwiązanie z kilku powodów:
- Minimalizacja oprogramowania bloatware sprawia, że system jest niezwykle lekki.
- Windows Tiny11 umożliwia korzystanie z funkcji Windows 11 nawet na starszych komputerach.
- Nie stawia wysokich wymagań sprzętowych.
- Do działania wystarczy mu zaledwie 2 GB pamięci RAM i 8 GB miejsca na dysku.
- Zawiera podstawowe aplikacje, takie jak Notatnik, rezygnując z mniej potrzebnych, np. Microsoft Edge.
- Nie wymaga specjalistycznych zabezpieczeń sprzętowych, jak moduł zaufanej platformy (TPM).
- Przede wszystkim, pozwala cieszyć się standardowymi funkcjami Windows 11 na komputerach o słabszej konfiguracji.
Windows 11 kontra Windows 11 Lite
Poniżej przedstawiono szczegółowe porównanie różnic pomiędzy standardową wersją Windows 11 a jej odchudzoną edycją:
Windows 11
Windows 11 Lite
Wersja
Oficjalna wersja Microsoftu.
Eksperymentalna wersja NTDev.
Szybkość
Mniej szybki i lekki niż Tiny11.
Szybszy i lżejszy.
Wsparcie
Dostęp do oficjalnego wsparcia.
Brak oficjalnego wsparcia.
Aktualizacje
Automatyczne aktualizacje.
Wymaga ręcznej aktualizacji.
Pamięć
20 GB miejsca na dysku.
8 GB (6,34 GB na system i reszta na aplikacje).
RAM
4-8 GB pamięci RAM.
200 MB-2 GB pamięci RAM.
Bezpieczeństwo
Wymagany bezpieczny rozruch i specjalistyczne komponenty sprzętowe.
Brak wymogu modułów zaufanej platformy (TPM) i podobnych zabezpieczeń.
Aplikacje
Zawiera Paint, Edge, Notatnik, Kalkulator i inne.
Zawiera tylko podstawowe aplikacje jak Notatnik i Kalkulator.
Przeznaczenie
Działa najlepiej na nowszych konfiguracjach.
Stworzony dla starszych i słabszych komputerów.
Należy pamiętać, że nieprawidłowa instalacja Windows Tiny11 może skutkować uszkodzeniem systemu lub narazić go na zagrożenia bezpieczeństwa.
Dlatego też należy postępować z ostrożnością i podejmować się instalacji jedynie w przypadku posiadania odpowiedniej wiedzy. Jeżeli w systemie brakuje niektórych aplikacji Windows 11, warto poszukać alternatywnych rozwiązań.
Jak zainstalować Windows Tiny11
Przed rozpoczęciem tworzenia niestandardowego pliku ISO systemu Windows 11 przy użyciu Tiny11 Builder, należy odpowiednio przygotować komputer, stosując się do poniższych instrukcji.
#1. Pobierz plik ISO Windows Tiny11 i program Tiny11 Builder
- Pliki ISO Windows 11 w wersji 22621.1265 lub 22621.525 można pobrać ze strony UUPDump.
- Możliwe jest również pobranie pliku ISO Windows w wersji 22H2 (22621.525) z oficjalnej strony Microsoft.
- Aby sprawdzić, czy potrzebna jest wersja x64 czy arm64, należy przejść do Wyszukiwanie > Informacje o systemie > Typ systemu.
- Kliknij prawym przyciskiem myszy pobrany plik ISO i wybierz opcję „Zamontuj”.
- Następnie przejdź na stronę Tiny11 Builder w serwisie GitHub.
- Pobierz narzędzie Tiny11 Builder, klikając przycisk „Kod” i wybierając opcję „Pobierz ZIP”.
- Kliknij prawym przyciskiem myszy pobrany plik ZIP i wybierz „Wyodrębnij wszystko” w dogodnej lokalizacji.
- Jeśli pobrano wersję 22621.525, uruchom plik tiny11 22621.525.bat jako administrator (klikając prawym przyciskiem myszy), a w przypadku wersji 22621.1265 – plik tiny11creator.bat.
- W przypadku blokady przez Microsoft Defender SmartScreen, kliknij „Więcej informacji”, a następnie „Uruchom mimo to”.
- W otwartym terminalu administratora należy wprowadzić literę dysku, na której został zamontowany obraz i nacisnąć Enter.
- Następnie zostanie wyświetlone zapytanie o indeks obrazu. Jest to istotne, jeśli na dysku znajduje się wiele obrazów. W przypadku braku dodatkowych obrazów, indeks powinien wynosić 1.
- Po pomyślnym zakończeniu operacji, plik tiny11.iso zostanie utworzony w folderze, z którego uruchomiono plik .bat.
#2. Kroki tworzenia partycji w celu zainstalowania systemu Windows Tiny11
- Przejdź do Panelu sterowania > System i zabezpieczenia > Narzędzia administracyjne.
- Wybierz „Zarządzanie komputerem”, a następnie „Magazyn” po lewej stronie.
- Kliknij „Zarządzanie dyskami” i kliknij prawym przyciskiem myszy nieprzydzielone miejsce, aby utworzyć partycję.
- Jeśli brakuje nieprzydzielonego miejsca, kliknij prawym przyciskiem myszy istniejącą partycję i wybierz opcję „Zmniejsz wolumin”.
- Po znalezieniu lub utworzeniu nieprzydzielonego miejsca, kliknij prawym przyciskiem myszy i wybierz „Nowy wolumin prosty”.
- Postępuj zgodnie z kreatorem konfiguracji, nadaj nazwę i przypisz literę nowemu dyskowi.
- Dla wygody można nadać mu nazwę „Windows Tiny11”.
- Kliknij „Zakończ”, aby utworzyć nową partycję dla Windows Tiny11.
#3. Jak nagrać plik ISO systemu Windows 11 Lite na pendrive
Po przygotowaniu miejsca na system Windows 11 Lite, należy nagrać plik ISO na pendrive, aby ułatwić instalację. W tym celu należy pobrać program Rufus. Po jego instalacji, podłącz pendrive i wykonaj poniższe czynności:
- Uruchom Rufusa i wybierz swój pendrive z rozwijanego menu obok opcji „Urządzenie”.
- Poniżej, w opcji „Wybór rozruchu”, należy wybrać obraz ISO.
- Wskaż lokalizację pliku ISO, wybierz go i kliknij „Otwórz”.
- Nie ma potrzeby zmiany innych opcji, kliknij „Start”.
- Rufus wyświetli prośbę o zgodę na sformatowanie pendrive’a, kliknij „OK”.
- Proces może trwać od 10 do 15 minut.
- Gdy pojawi się komunikat „Gotowy”, możesz zamknąć Rufusa i usunąć pendrive.
#4. Jak zainstalować system Windows 11 Lite
Aby zainstalować system Windows 11 Lite, podłącz przygotowany pendrive i wykonaj poniższe czynności:
- Włącz komputer i naciskaj klawisz skrótu BIOS (F2, F8, F10 lub F12, w zależności od urządzenia), aby otworzyć ustawienia BIOS.
- Można również otworzyć ustawienia systemu BIOS, wyszukując opcję „Zmień zaawansowane opcje uruchamiania” na pasku wyszukiwania.
- Kliknij „Uruchom ponownie teraz”. Od tego momentu wszystkie czynności wykonywane w oknie BIOS należy wykonywać za pomocą klawiatury.
- Po otwarciu okna BIOS, znajdź menu Boot Order i wybierz pendrive jako dysk USB, z którego chcesz uruchomić komputer.
- Zostanie uruchomiony instalator systemu Windows. Kontynuuj proces instalacji.
- Wybierz utworzoną wcześniej partycję o nazwie Windows Tiny11.
- Proces instalacji może chwilę potrwać, w zależności od stanu komputera.
- Po zakończeniu instalacji, system Windows 11 Lite będzie gotowy do użycia.
Opcjonalnie, można dodatkowo zoptymalizować system Windows 11 Lite, zwiększając jego bezpieczeństwo i wydajność. Ten krok nie jest konieczny, ale zalecany z przyczyn bezpieczeństwa.
Jak opróżnić system Windows Tiny11, aby był bezpieczniejszy i lżejszy
Debloating, czyli usunięcie zbędnych elementów systemu, może nie tylko zwiększyć bezpieczeństwo Windows 11 Lite, ale również zwolnić miejsce na dysku.
Usunięcie nadmiarowych elementów pozwala również pozbyć się potencjalnych usług śledzących działających w tle. Aby przeprowadzić ten proces, można wykorzystać narzędzie BloatyNosy (dawniej Debloos):
- Przejdź na stronę GitHub i odszukaj BloatyNosy.
- Pobierz plik BloatyNosyApp.zip.
- Rozpakuj pobrany plik.
- Przejdź do folderu BloatyNosy.
- Uruchom plik BloatNosy.exe.
- Kliknij „Więcej informacji”, a następnie „Uruchom mimo to”.
- Wybierz opcję „Analizuj system Windows” i „Napraw”.
- Kliknij „Analizuj”, aby zobaczyć potencjalne problemy, a następnie wybierz opcję „Zastosuj poprawki”.
Opróżnianie systemu Windows 11 Lite można również wykonać, korzystając z innych, przetestowanych skryptów.
Po wykonaniu tych kroków, można w pełni cieszyć się szybkością i lekkością systemu Windows Tiny PC.
Rzeczy potrzebne do Windows Tiny11
Aby rozpocząć proces instalacji systemu Windows Tiny11, należy przygotować następujące elementy:
- Bezpłatne oprogramowanie Rufus do utworzenia rozruchowego dysku USB.
- Pendrive na pliki ISO, które będą potrzebne do instalacji.
- Dedykowaną partycję na dysku, na której zostanie zainstalowany system (zalecane jest zarezerwowanie dwóch rdzeni procesora na ten cel).
W Windows Tiny11 usunięto szereg zbędnych aplikacji, takich jak Clipchamp, Office Hub, Mapy, Media Player i inne. Microsoft Teams i Cortana nadal są dostępne w tej wersji.
Usługa Xbox została usunięta, ale dostawca tożsamości Xbox nadal jest dostępny. Aplikacja Xbox może zostać łatwo ponownie zainstalowana przez graczy. Ikona Edge na pasku zadań jest tylko „duchem”, ponieważ Microsoft Edge został usunięty.
Windows 11 Lite obsługuje domyślnie tylko wersję amerykańską (en-us x64). Można to zmienić ręcznie, zastępując instancję en-us wybranym językiem (np. en-gb lub en-jm). Instancję x64 można zamienić na arm64, jeśli procesor ma inną architekturę.
Konkluzja
Instalacja systemu Windows 11 Lite jest procesem nieco bardziej skomplikowanym. Jednak osoby, które mają doświadczenie z instalacją systemów z plików ISO, nie powinny mieć z nim problemu.
Po pobraniu i zainstalowaniu systemu Windows 11 Lite za pomocą opisanych kroków, można znacząco zaoszczędzić miejsce na dysku. Jest to idealne rozwiązanie dla komputerów, które nie dysponują wystarczającą mocą, małą ilością pamięci RAM lub miejsca na dysku, wymaganymi do uruchomienia pełnej wersji Windows 11.
Windows Tiny11 nie oferuje oficjalnego wsparcia ani automatycznych aktualizacji. Jednakże, jeśli ograniczenia sprzętowe lub związane z bezpieczeństwem uniemożliwiają uruchomienie standardowej wersji systemu Windows, warto wypróbować tę alternatywę.
W celu zwiększenia bezpieczeństwa systemu Windows 11, warto również zapoznać się z dostępnymi aplikacjami ochronnymi.