Zakup monitora komputerowego wymaga wyboru pomiędzy trzema głównymi typami paneli: TN, IPS i VA. Wybór odpowiedniego rodzaju panelu zależy od Twoich głównych potrzeb i zastosowania, a dla graczy różne technologie mogą być lepsze do różnych typów gier.
Typy paneli
Podczas zakupu monitora możesz napotkać trzy podstawowe typy paneli:
Twisted Nematic (TN): to najstarszy typ panelu LCD.
In-Plane Switching (IPS): termin ten został ukuty przez firmę LG. Samsung określa podobną technologię jako „przełączanie płaszczyzna-linia” (PLS), natomiast AU Optronics używa nazwy „zaawansowane hiper-kąty widzenia” (AHVA). Wszystkie te technologie są zbliżone pod względem wydajności.
Vertical Alignment (VA): znane również jako „super pionowe wyrównanie” (SVA) w ofercie firmy Samsung i „zaawansowane wielodomenowe wyrównanie pionowe” (AMVA) od AU Optronics. Te panele mają porównywalne cechy.
Nazwy te odnoszą się do sposobu, w jaki cząsteczki w wyświetlaczu LCD są ustawione i jak zmieniają swoje położenie po przyłożeniu napięcia. Wszelkie monitory LCD zmieniają położenie tych cząsteczek, aby działały, ale technologia ich działania znacząco wpływa na jakość obrazu i czas reakcji.
Każdy typ panelu ma swoje mocne i słabe strony. Najlepszym sposobem na dokonanie wyboru jest ustalenie, które cechy są dla Ciebie najważniejsze. W dużej mierze zależy to od tego, do czego wykorzystujesz komputer i ile możesz na niego przeznaczyć.
Jeśli korzystasz z komputera w różnych celach, takich jak praca biurowa, programowanie, edycja zdjęć i wideo lub granie w gry, decyzja może być nieco bardziej skomplikowana.
Panele TN (Twisted Nematic)
Panele TN to pierwsze szeroko produkowane monitory z płaskim ekranem, które przyczyniły się do wyparcia ciężkich monitorów CRT. Mimo że nowe technologie są zazwyczaj lepsze, TN wciąż ma pewne istotne wady. Jedną z nich są ograniczone kąty widzenia, szczególnie w osi pionowej. Pod ekstremalnym kątem łatwo zauważyć całkowite odwrócenie kolorów na panelu TN.
Reprodukcja kolorów w panelach TN również nie jest zbyt dobra. Większość monitorów TN nie obsługuje 24-bitowego koloru rzeczywistego i polega na interpolacji kolorów, co może prowadzić do widocznych pasm kolorów i gorszych wskaźników kontrastu w porównaniu z panelami IPS lub VA.
Zakres kolorów, czyli spektrum, które może wyświetlić monitor, to kolejna słabość paneli TN. Tylko niektóre wysokiej klasy modele mogą poszczycić się szeroką gamą kolorów, co oznacza, że wyświetlają całe spektrum sRGB. Niestety, wiele paneli TN nie osiąga tego standardu, co czyni je nieodpowiednimi do zastosowań wymagających precyzyjnej reprodukcji kolorów, takich jak edycja zdjęć.
Dlaczego więc warto rozważyć zakup panelu TN? Przede wszystkim ze względu na ich niską cenę. Produkcja tych paneli jest tańsza, co sprawia, że często są one dostępne w przystępnych cenach. Jeśli nie zależy Ci na dokładnej reprodukcji kolorów ani doskonałych kątach widzenia, panel TN może być wystarczający do zastosowań biurowych.
Panele TN cechują się również najniższym opóźnieniem wejściowym, zazwyczaj wynoszącym około jednej milisekundy. Potrafią także obsługiwać wysokie częstotliwości odświeżania, nawet do 240 Hz, co czyni je popularnym wyborem w grach wieloosobowych, szczególnie w e-sporcie, gdzie każda milisekunda ma znaczenie.
Jeśli preferujesz niskie opóźnienie kosztem reprodukcji kolorów lub kątów widzenia, panel TN może być dla Ciebie idealnym rozwiązaniem.
Panele IPS (In-Plane Switching)
Technologia IPS została stworzona, aby zniwelować ograniczenia paneli TN, zwłaszcza w zakresie reprodukcji kolorów i kątów widzenia. Panele IPS oferują znacząco lepsze osiągi w tych aspektach w porównaniu do TN.
W szczególności panele IPS mają znacznie lepsze kąty widzenia. Można je oglądać pod różnymi kątami, zachowując dokładność kolorów. W przeciwieństwie do TN, zauważysz minimalne zmiany kolorów, nawet gdy patrzysz na nie z mniej optymalnej perspektywy.
Panele IPS są również znane z lepszego odwzorowania czerni, co eliminuje „wyblakły” wygląd typowy dla paneli TN. Niemniej jednak, nie osiągają one tak doskonałych wskaźników kontrastu, jakie oferują panele VA.
Choć wysokie częstotliwości odświeżania były kiedyś zarezerwowane dla TN, coraz więcej producentów oferuje panele IPS z częstotliwością odświeżania 240 Hz. Przykładem jest 27-calowy model ASUS VG279QM 1080p, który wykorzystuje panel IPS i obsługuje 280 Hz.
Do niedawna panele TN miały najniższe opóźnienia wejściowe, ale technologia IPS w końcu dogoniła je. W czerwcu 2019 roku LG zaprezentował monitory Nano IPS UltraGear o czasie reakcji wynoszącym zaledwie jedną milisekundę.
Mimo że obecnie można znaleźć panele IPS z niskim opóźnieniem, ich zakup wiąże się z wyższymi kosztami w porównaniu do TN o podobnych parametrach. Jeśli Twój budżet jest ograniczony, dobre monitory IPS oferują czas reakcji w granicach czterech milisekund.
Należy również zwrócić uwagę na zjawisko znane jako „blask IPS”, które pojawia się, gdy podświetlenie monitora prześwituje w ekstremalnych kątach widzenia. Choć nie jest to poważny problem, warto o tym pamiętać.
Panele VA (Vertical Alignment)
Panele VA stanowią swoisty kompromis pomiędzy TN a IPS. Oferują one najlepsze wskaźniki kontrastu, dlatego są często wykorzystywane w telewizorach. Podczas gdy wskaźnik kontrastu paneli IPS wynosi zazwyczaj 1000:1, w przypadku paneli VA można spotkać wartości od 3000:1 do nawet 6000:1.
Jeśli chodzi o kąty widzenia, VA nie dorównują panelom IPS. Jasność ekranu może się zmieniać w zależności od kąta obserwacji, ale nie występuje efekt „blasku IPS”.
VA charakteryzują się wolniejszymi czasami reakcji niż TN i nowoczesne panele Nano IPS, których czas reakcji wynosi jedną milisekundę. Można znaleźć monitory VA z wysokimi częstotliwościami odświeżania (240 Hz), ale opóźnienie może prowadzić do większego rozmycia obrazu, co czyni je mniej odpowiednimi dla rywalizujących graczy.
W porównaniu do TN, panele VA oferują zdecydowanie lepszą reprodukcję kolorów i zazwyczaj pokrywają pełne spektrum sRGB, nawet w niższych modelach. W przypadku paneli Samsung Quantum Dot SVA można osiągnąć nawet 125% pokrycia sRGB, jeśli jesteś gotowy zainwestować nieco więcej.
Z tych powodów panele VA są wszechstronne i nadają się do różnych zastosowań. Są idealne do codziennego użytku, ale mogą nie spełniać wymagań w zakresie kontrastu w niektórych zastosowaniach. VA sprawdzają się u graczy, którzy preferują gry jednoosobowe lub mniej intensywne.
Natomiast profesjonaliści zajmujący się mediami zazwyczaj preferują panele IPS, które oferują szerszą gamę kolorów.
Wspólne wady wszystkich paneli LCD
W porównaniu do monitorów CRT, wszystkie panele LCD mają pewne problemy z opóźnieniem, które były szczególnie widoczne przy premierze paneli TN i od tamtej pory trapią również panele IPS i VA. Chociaż wiele z tych problemów zostało poprawionych, nie zostały one całkowicie wyeliminowane.
Nierówne podświetlenie to kolejny problem, który może występować we wszystkich typach paneli. Często wynika to z ogólnej jakości wykonania – tańsze modele mogą mieć problemy z kontrolą jakości, co prowadzi do nierównego podświetlenia. Możesz zauważyć te różnice tylko na jednolitym lub bardzo ciemnym tle.
Panele LCD są także podatne na martwe lub zablokowane piksele. Różni producenci mają różne zasady dotyczące martwych pikseli. Jeśli jesteś osobą, która zwraca szczególną uwagę na szczegóły, warto zapoznać się z polityką producenta przed zakupem. Niektórzy oferują wymianę monitora przy jednym martwym pikselu, podczas gdy inni wymagają określonej liczby.
Który typ panelu jest najlepszy dla Ciebie?
Być może już wiesz, jaki typ panelu będzie dla Ciebie najbardziej odpowiedni. Jak to zazwyczaj bywa, wyższa cena często oznacza lepszą jakość.
Oto nasze rekomendacje w zależności od zastosowania:
Użytek biurowy lub studencki: Twój budżet powinien być najważniejszym kryterium. VA to uniwersalny panel z lepszymi kątami widzenia niż TN, ale każdy z tych typów spełni swoje zadanie. Możesz zaoszczędzić, ponieważ nie potrzebujesz wysokich częstotliwości odświeżania ani niskich opóźnień. Warto jednak pamiętać, że różnica w płynności będzie zauważalna, gdy korzystasz z monitora o częstotliwości 144 Hz w porównaniu do 60 Hz.
Edytorzy zdjęć i wideo / artyści cyfrowi: Panele IPS są generalnie preferowane z powodu ich zdolności do wyświetlania szerokiej gamy kolorów. Chociaż istnieją panele VA, które również oferują szeroką gamę (125% sRGB i ponad 90% DCI-P3), mogą one jednak wykazywać większe rozmycie ruchu podczas szybkich akcji w porównaniu do IPS. Jeśli zależy Ci na dokładności kolorów, kalibracja monitora będzie kluczowa.
Programiści montujący monitory pionowo: Choć panele TN mogą wydawać się atrakcyjne, nie są najlepszym wyborem dla programistów. Panele TN mają słabe kąty widzenia w osi pionowej, co sprawia, że montując monitor w trybie pionowym, uzyskasz najgorsze możliwe rezultaty. W takim przypadku warto zainwestować w panel IPS.
Konkurencyjni gracze online: Panele TN są zdecydowanym faworytem w e-sporcie. Nawet najtańsze modele oferują krótkie czasy reakcji oraz wysokie częstotliwości odświeżania. W przypadku gier w rozdzielczości 1080p 24-calowy monitor wystarczy, ale możesz rozważyć 27-calowy model 1440p bez przekraczania budżetu. Możesz także rozważyć panel IPS, ponieważ coraz więcej modeli z niskim opóźnieniem trafia na rynek, ale spodziewaj się wyższej ceny.
Niekonkurencyjni gracze na komputerze: Dla uzyskania bogatego i wciągającego obrazu panel VA zaoferuje lepszy kontrast niż IPS lub TN. W przypadku głębokiej czerni i wyraźnego obrazu, VA będzie najlepszym wyborem. Jeśli nie przeszkadza Ci niższy kontrast, panel IPS może być alternatywą. Zdecydowanie należy unikać paneli TN, chyba że jesteś graczem rywalizującym.
Najlepszy wszechstronny wybór: VA jest tu zdecydowanym zwycięzcą, jednak IPS jest lepszy w wielu aspektach z wyjątkiem kontrastu. Jeśli możesz poświęcić na rzecz kontrastu, panel IPS dostarczy niski poziom opóźnienia, przyzwoitą reprodukcję czerni oraz zadowalające pokrycie kolorów.
Wypróbuj przed zakupem
Jak zapewne wiesz, monitory kupowane online są zazwyczaj tańsze niż te w sklepach stacjonarnych. Niestety, oznacza to również, że często dokonujesz zakupu „w ciemno”. W przypadku monitorów może to prowadzić do rozczarowań.
Jeśli masz taką możliwość, przetestuj osobiście monitor, który Cię interesuje, zanim go kupisz. Możesz przeprowadzić proste testy, aby ocenić opóźnienia i rozmycie, przesuwając okno po ekranie. Warto również sprawdzić jasność, obejrzeć kilka filmów i zapoznać się z wyświetlaczem ekranowym.
Jeśli nie masz możliwości przetestowania, recenzje online mogą być pomocne, ale miej na uwadze, że niektóre z nich mogą być nieautentyczne, szczególnie na platformach takich jak Amazon.
newsblog.pl