Rewolucja Komercyjnych Lotów Kosmicznych: Ax-4 Axiom Space i Sławosz Uznański-Wiśniewski na ISS

Krajobraz załogowych lotów kosmicznych przechodzi znaczącą transformację, napędzaną przez innowacje sektora prywatnego oraz rosnącą współpracę międzynarodową. Ewolucję tę niedawno podkreśliło udane wystrzelenie misji Ax-4 firmy Axiom Space na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) 25 czerwca. Misja ta, wykorzystująca statek kosmiczny Dragon firmy SpaceX oraz rakietę Falcon 9, stanowi kluczowy krok w komercjalizacji niskiej orbity okołoziemskiej, pokazując rosnące zdolności podmiotów prywatnych do przeprowadzania złożonych załogowych operacji kosmicznych i wspierania globalnego uczestnictwa w odkryciach naukowych.

Misja Ax-4, zarządzana przez firmę Axiom Space z Houston, wystartowała z Kompleksu Startowego 39A w Centrum Kosmicznym im. Kennedy’ego NASA. Statek kosmiczny Dragon, nazwany przez załogę „Grace”, odbył swój dziewiczy lot, transportując czteroosobową załogę na przewidywaną dwutygodniową ekspedycję badawczo-edukacyjną na pokładzie orbitalnego laboratorium. To przedsięwzięcie podkreśla rozwijający się model partnerstwa w eksploracji kosmosu, gdzie firmy komercyjne zapewniają logistykę i infrastrukturę dla suwerennych państw i podmiotów prywatnych, umożliwiając im dostęp do platform orbitalnych.

Start misji poprzedziła seria opóźnień operacyjnych, w tym silne wiatry na dużych wysokościach, niewielki wyciek z pojazdu startowego oraz poważniejsza anomalia ciśnienia w module Zwiezda ISS. Te przesunięcia, choć standardowe w złożonych operacjach kosmicznych, podkreśliły skrupulatne protokoły bezpieczeństwa i wspólny nadzór wymagany między operatorami komercyjnymi, takimi jak SpaceX i Axiom Space, a agencjami rządowymi, takimi jak NASA, w celu zapewnienia bezpieczeństwa misji i integralności zasobów orbitalnych.

Misja Ax-4 i jej załoga

Dowódcą misji Ax-4 jest była astronautka NASA Peggy Whitson, pełniąca również funkcję dyrektor ds. załogowych lotów kosmicznych w Axiom Space. Towarzyszą jej pilot Shubhanshu Shukla z Indii oraz specjaliści misji Sławosz Uznański-Wiśniewski z Polski i Tibor Kapu z Węgier. Dla Shukli, Uznańskiego-Wiśniewskiego i Kapu to pierwsza podróż w kosmos, co czyni ich pierwszymi obywatelami swoich krajów, którzy wzięli udział w misji na ISS. Whitson, dzięki temu lotowi, umacnia swój rekord jako astronautka Stanów Zjednoczonych z największą liczbą lotów, gromadząc blisko 700 dni w kosmosie.

Cele naukowe i współpraca międzynarodowa

Podczas pobytu na ISS, kwartet Ax-4 ma przeprowadzić ponad 60 eksperymentów naukowych oraz uczestniczyć w działaniach edukacyjnych z zakresu STEM (nauki, technologii, inżynierii i matematyki). Stanowi to największą liczbę badań naukowych w dotychczasowych misjach Axiom, odzwierciedlając znaczące rozszerzenie zakresu prywatnych misji kosmicznych. Portfolio badawcze misji korzysta z szerokiego międzynarodowego wsparcia, z 17 eksperymentami wspieranymi przez Europejską Agencję Kosmiczną (ESA) i Polskę, oraz 25 w ramach węgierskiego programu astronautów orbitalnych, HUNOR. To wielonarodowe zaangażowanie naukowe nie tylko dywersyfikuje badania, ale także rozszerza globalne uczestnictwo akademickie i instytucjonalne w studiach kosmicznych, jak zauważyła Dana Weigel, menedżer programu ISS w NASA.

Aspekty technologiczne i operacyjne

Sekwencja startowa zademonstrowała ugruntowaną efektywność operacyjną SpaceX. Rakieta Falcon 9, napędzana silnikami Merlin, wyniosła statek kosmiczny Dragon na orbitę. Co kluczowe, pierwszy stopień Falcona 9 (booster B1094) wykonał udany powrót i pionowe lądowanie w Strefie Lądowania 1 SpaceX na Stacji Sił Kosmicznych Cape Canaveral, około 4 kilometry w dół od platformy startowej. Ta zdolność do ponownego użycia pojazdów startowych pozostaje kamieniem węgielnym dążenia komercyjnego przemysłu kosmicznego do efektywności kosztowej i zwiększonej częstotliwości lotów.

Finał misji i powrót na Ziemię

Po osiągnięciu niskiej orbity okołoziemskiej statek kosmiczny Dragon kontynuował samodzielną podróż do ISS, planując zadokowanie do modułu Harmony stacji. Załoga Ax-4 będzie mieszkać i pracować u boku stałej załogi Ekspedycji 73 przez około dwa tygodnie. Zakończenie misji i powrót załogi przewidywane są w drugim tygodniu lipca, przy czym miejsce wodowania zostało przeniesione na Zachodnie Wybrzeże Stanów Zjednoczonych. Ta zmiana procedury odzwierciedla adaptację działań ratunkowych SpaceX po przypadkach przetrwania przez fragmenty odrzuconej sekcji Dragon’a wejścia w atmosferę podczas poprzednich wodowań u wybrzeży Florydy, ilustrując ciągłe udoskonalenia operacyjne w komercyjnym sektorze kosmicznym.

newsblog.pl