Zastanów się przez chwilę nad ilością gniazd w Twoim komputerze stacjonarnym lub laptopie. A teraz, ile z nich faktycznie rozpoznajesz i aktywnie używasz?
Prawdopodobnie większość osób kojarzy jedynie porty USB i HDMI. Niemniej jednak, jeśli pragniesz w pełni wykorzystać możliwości swojego sprzętu, warto zgłębić wiedzę na temat całej jego struktury i dostępnych złączy.
Porty stanowią jedyną drogę komunikacji pomiędzy naszymi komputerami a urządzeniami zewnętrznymi. Zrozumienie funkcji każdego z gniazd to klucz do efektywnego korzystania z komputera.
W niniejszym artykule przyjrzymy się różnorodności portów komputerowych, wyjaśniając ich zastosowania i potencjał, który pomogą Ci lepiej komunikować się z Twoim komputerem. Tak, zagadnienia związane z komputerami nadal mogą być fascynujące 😉. Zatem, zaczynajmy!
Czym jest port komputerowy?
Port komputerowy to fizyczny punkt styku, dzięki któremu komputer łączy się z urządzeniem zewnętrznym, umożliwiając przepływ danych i realizację określonych zadań. Inaczej mówiąc, to swoisty interfejs, punkt komunikacyjny między urządzeniem zewnętrznym a płytą główną komputera.
Każde złącze składa się z dwóch elementów: żeńskiego (portu), umiejscowionego na płycie głównej, oraz męskiego (wtyczki). Po ich połączeniu następuje nawiązanie kontaktu i wymiana danych.
Komputery wyposażone są w różne typy portów, przeznaczone do odmiennych rodzajów wejść i wyjść. Jednym z najbardziej znanych jest port szeregowy, który służy do podłączania urządzeń peryferyjnych, takich jak myszy i klawiatury. W tym przypadku dane przesyłane są sekwencyjnie, bit po bicie, za pomocą jednej linii komunikacyjnej, zgodnie z protokołem szeregowym.
Oprócz portu szeregowego, zarówno w komputerach stacjonarnych, jak i laptopach – niezależnie od ich wieku – spotykamy szereg innych portów, których obecność zależy od roku produkcji. Znajomość tych portów daje nam przewagę, pozwalając w pełni wykorzystać potencjał urządzenia i ułatwić transfer danych.
Należy zaznaczyć, że nie każdy komputer musi być wyposażony we wszystkie dostępne typy portów. Ich liczba oraz rodzaj w konkretnym urządzeniu zależą od producenta, modelu, daty produkcji, a także od jego przeznaczenia.
Na przykład, w starszych komputerach stosowano port PS/2, opracowany przez IBM. Obecnie został on wyparty przez port USB.
Przejdźmy teraz do omówienia najpopularniejszych typów portów komputerowych, które nadal są w użyciu lub były powszechne w przeszłości. Im więcej wiesz, tym lepiej.
Port szeregowy
Port szeregowy to jedno z najczęściej spotykanych złączy w komputerach. Ten asynchroniczny interfejs służy do podłączania urządzeń peryferyjnych, umożliwiając sekwencyjne przesyłanie i odbieranie danych bit po bicie.
Port szeregowy ma długą historię i był wykorzystywany do podłączania różnego rodzaju urządzeń zewnętrznych, w tym myszek, klawiatur, kontrolerów gier, a nawet modemów.
Nazywany także portem COM lub RS-232, charakteryzuje się niższą szybkością przesyłania danych w porównaniu z portem równoległym (o którym opowiemy za chwilę).
Porty szeregowe występują w dwóch odmianach: DB25 i DB9. DB25 posiada 25 pinów, natomiast DB9 – 9 pinów.
Port równoległy
Kolejnym popularnym portem w komputerach jest port równoległy, opracowany przez firmę Epson. Jego zaletą jest możliwość jednoczesnego przesyłania i odbierania wielu bitów danych, co przekłada się na wyższą przepustowość i prędkość w porównaniu do portu szeregowego.
Port ten był głównie wykorzystywany do podłączania drukarek i skanerów. Wyposażony jest w 25 pinów. Podobnie jak w przypadku portów szeregowych, porty równoległe zostały wyparte przez USB, dlatego w większości współczesnych komputerów już go nie znajdziemy.
USB oferuje wyższe prędkości transferu przy mniejszej liczbie połączeń. Porty równoległe znane są również pod nazwami: interfejs Centronics, port Centronics, port drukarki, port drukarki liniowej oraz złącze Centronics.
Port gry
Port gier, kolejny element wyposażenia starszych komputerów IBM, również ustąpił miejsca USB. Jak sama nazwa wskazuje, to złącze wejścia/wyjścia było niegdyś wykorzystywane do podłączania zewnętrznych kontrolerów gier, takich jak gamepady, joysticki i inne urządzenia, które umożliwiały granie w gry na komputerze.
To 15-pinowe złącze z czasem zostało zintegrowane z kartami dźwiękowymi. Obecnie nie znajdziemy tego portu w nowoczesnych urządzeniach, gdyż został wyparty przez USB.
Przeczytaj także: Najlepsze płyty główne Intel do gier
VGA
VGA (Video Graphics Array) to port, za pomocą którego monitor łączy się z kartą graficzną komputera. Złącze przesyła sygnały wideo z komputera do monitora.
W czasach, gdy HDMI nie było jeszcze standardem, korzystano z VGA. Złącze to umożliwiało korzystanie z kolorowych ekranów, choć jakość wyświetlania nie była tak wysoka. Wyposażone w 15 pinów, oferuje wiele opcji typów i rozmiarów, od 0,75 stopy do ponad 30 stóp. Port ten nadal można spotkać w niektórych komputerach PC, projektorach, telewizorach HD oraz kartach graficznych.
Sprawdzając monitor, istnieje szansa, że natrafisz na ten port, który umożliwia strumieniowe przesyłanie wideo do telewizora za pośrednictwem urządzenia zewnętrznego, jednak trzeba mieć na uwadze potencjalne problemy z jakością obrazu.
S-Video
Złącza S-Video służą do przesyłania i odbierania sygnałów wideo o standardowej rozdzielczości, od 480 do 576 pikseli. Wykorzystuje się je do przesyłania obrazu z komputera, kamery wideo, odtwarzacza DVD lub telewizora.
Sygnały S-Video charakteryzują się wysoką jakością, ponieważ przesyłają pełne dane wideo, w tym informacje o kolorach i jasności, zapewniając tym samym dobrą jakość obrazu na ekranie.
Informacje o jasności i kolorze przesyłane są za pomocą dwóch odrębnych przewodów. Porty S-video mogą posiadać różną liczbę pinów, od 4, 7 do 9.
HDMI
HDMI to nadal bardzo popularny standard, obecny w większości nowoczesnych komputerów i telewizorów. High Definition Multimedia Interface (HDMI) służy do przesyłania cyfrowych sygnałów wideo wysokiej rozdzielczości wraz z dźwiękiem kinowej jakości oraz poleceniami urządzenia. Jest powszechnie używany podczas podłączania dwóch monitorów lub łączenia z innym zewnętrznym wyświetlaczem.
W odróżnieniu od niektórych innych portów wideo, ten przesyła nie tylko obraz, ale i dźwięk, bez utraty jakości żadnego z nich. Posiada 19 pinów. Najnowsza wersja portu, HDMI 2.1, jest na tyle wydajna, że może przesyłać sygnały wideo w rozdzielczości do 10K, a dynamiczne formaty HDR obsługują przepustowość do 48 Gb/s.
Nie dziwi więc fakt, że wiele nowoczesnych kart graficznych, takich jak Nvidia RTX 3090, wyposażonych jest w porty HDMI 2.1, co umożliwia podłączenie ich do monitorów lub telewizorów w celu uzyskania lepszej jakości obrazu. Jeśli zależy Ci na przesyłaniu obrazu, z pewnością potrzebujesz właśnie portu HDMI.
DVI
Digital Visual Interface (DVI) to kolejny port przeznaczony do przesyłania sygnałów wideo do urządzeń wyświetlających w rozdzielczości do 2560 x 1600. Porty DVI są wykorzystywane w monitorach komputerowych, projektorach i niektórych telewizorach.
Choć DVI nadal jest stosowane, porty HDMI zyskują na popularności, ponieważ – w przeciwieństwie do DVI – wszystkie interfejsy HDMI umożliwiają przesyłanie sygnałów audio. DVI jest jednak lepsze od VGA pod względem jakości przesyłanego obrazu.
RJ45
Port Ethernet, znany również jako port RJ45, karta sieciowa czy gniazdo sieciowe, to interfejs, który umożliwia połączenie urządzenia z dostępem do Internetu z innym urządzeniem sieciowym.
Port ten pozwala na podłączenie laptopa lub komputera stacjonarnego do routera lub modemu za pomocą protokołu Ethernet. Zazwyczaj posiada 8 pinów i łączy kable Ethernet z modemem danych szeregowych.
Port służy do tworzenia sieci Ethernet poprzez podłączanie urządzenia do sieci lokalnych (LAN) i sieci rozległych (WAN), a także zapewnia połączenia internetowe w domach, biurach, szkołach, na uczelniach i w centrach danych.
Wykorzystywany jest także do przesyłania danych, umożliwiając szybki transfer plików, multimediów, dokumentów i innych danych pomiędzy urządzeniami w sieci.
Co więcej, niektórzy używają go do podłączania kamer IP i systemów bezpieczeństwa do sieci, co pozwala na zdalne monitorowanie i zarządzanie systemem.
RJ11
RJ11 to złącze telefoniczne wyposażone w 6 pinów, które umożliwia połączenia między aparatami telefonicznymi a liniami.
RJ45 i RJ11 to porty komunikacyjne o podobnym wyglądzie (choć różnią się liczbą pinów). Pierwszy służy do połączeń Ethernet, a drugi do połączeń telefonicznych.
USB A, B, C, 3.0
Dawno temu komputery były wyposażone w wiele różnych portów, takich jak szeregowy, równoległy, do gier i wiele innych. Pojawienie się portu USB spowodowało ich stopniowe wycofywanie.
USB, czyli uniwersalna magistrala szeregowa, to standardowy interfejs, umożliwiający łączenie komputera z różnego rodzaju urządzeniami zewnętrznymi, najczęściej w celu cyfrowego przesyłania danych na niewielkie odległości. Dzięki portowi USB dane cyfrowe można szybko i bezproblemowo przesyłać za pomocą kabli USB.
Co więcej, kable USB umożliwiają przesyłanie energii elektrycznej do urządzeń, które jej potrzebują. Do portu USB można podłączyć wiele urządzeń, w tym karty sieciowe USB, modemy szerokopasmowe USB, modemy komórkowe do Internetu, a nawet drukarki USB. Co więcej, przy użyciu odpowiedniego złącza USB można nawet korzystać z jednej klawiatury na dwóch komputerach!
Pendrive’y USB są popularne jako nośniki danych służące do udostępniania plików pomiędzy komputerami bez konieczności łączenia ich w sieć. Obecnie większość urządzeń elektronicznych posiada porty USB, w tym telefony, laptopy, komputery stacjonarne, tablety, głośniki Bluetooth, zegarki, a nawet niektóre zaawansowane technologicznie lampy.
Wszystkie te urządzenia obsługują różne typy USB, które można klasyfikować ze względu na ich konstrukcję fizyczną oraz szybkość.
Oto lista najpopularniejszych typów USB ze względu na ich konstrukcję:
- USB typu A – najpopularniejszy port USB, obecny w niemal każdym laptopie i komputerze stacjonarnym.
- USB typu B – nieco mniejszy od typu A i kwadratowy. Stosowany jest w urządzeniach zewnętrznych, takich jak skanery, drukarki i dyski twarde.
- USB typu C – niewielki rozmiar, stosowany w większości popularnych urządzeń, takich jak smartfony i głośniki Bluetooth. Jego uniwersalność sprawia, że można go podłączyć w dowolny sposób. Popularność portu USB typu C i zastępowanie nim tradycyjnych portów typu A wynika z tego, że obsługuje on dwukierunkowe zasilanie, co oznacza, że jeśli laptop może ładować telefon, to telefon może ładować laptop.
- USB Mini – miniaturowe wersje złączy USB typu A i B, stosowane w przenośnych aparatach fotograficznych, starszych modelach telefonów komórkowych i niektórych kontrolerach gier. USB Mini występuje w dwóch wariantach, Mini USB A i Mini USB B.
- USB Micro – wykorzystywany w zewnętrznych dyskach twardych, które wymagają szybkiego transferu dużych ilości danych.
- Kabel Lightning – firma Apple wprowadziła złącze USB o nazwie Lightning, które posiada złącze typu C z jednej strony i prostokątne złącze z drugiej. Może być używany wyłącznie na urządzeniach Apple, umożliwiając ich szybkie ładowanie.
Porty USB różnią się także w zależności od wersji i szybkości. Biorąc pod uwagę prędkość przesyłania danych, porty USB można podzielić na 4 kategorie:
- USB 1.0 – Maksymalna prędkość przesyłania danych – 12 Mb/s
- USB 2.0 – Maksymalna prędkość przesyłania danych – 480 Mb/s
- USB 3.0 – Maksymalna prędkość przesyłania danych – 5 Gb/s
- USB 4.0 – Maksymalna prędkość przesyłania danych – 40 Gb/s
W zależności od budowy i funkcjonalności, porty USB są wbudowywane w różne urządzenia, uwzględniając ich specyficzne potrzeby. Choć port USB miał ujednolicić standardy złączy, obecnie spotykamy wiele jego wariantów. Najnowszym z nich jest kabel Lightning, wprowadzony przez firmę Apple.
Obecnie najpopularniejszymi portami w urządzeniach są porty USB typu A i C.
Czytnik kart SD/karta Micro SD
Karty SD (Secure Digital) to niewielkie karty pamięci, używane do przechowywania i przesyłania danych cyfrowych, takich jak zdjęcia i filmy, na urządzeniach przenośnych. Karty SD są powszechnie stosowane w telefonach, aparatach fotograficznych, czytnikach e-booków, odtwarzaczach muzycznych, systemach nawigacji samochodowej, cyfrowych kamerach wideo i innych urządzeniach mobilnych.
Większość laptopów i komputerów stacjonarnych posiada czytnik kart SD – niewielkie gniazdo, do którego wkładamy kartę. Po umieszczeniu karty w gnieździe, komputer może odczytać jej zawartość, a także przesyłać dane do i z karty pamięci flash.
Podtypami kart SD są karty Micro i Mini SD, objęte standardem Secure Digital Association.
Mikrofon 3,5 mm Dźwięk
Kolejnym popularnym złączem w laptopach i komputerach jest gniazdo audio mikrofonu 3,5 mm, czyli gniazdo słuchawkowe. Jest to standardowa wtyczka audio (wykorzystywana do mikrofonu i słuchawek) i niezależnie od marki i modelu, większość urządzeń posiada standardowe gniazdo audio.
Wyjątkiem są najnowsze modele iPhone’a, które nie posiadają gniazda słuchawkowego. W tym przypadku ten sam port służy do ładowania i podłączania słuchawek. Port umożliwia także podłączenie AUX do przesyłania muzyki z telefonu do zestawu stereo w samochodzie.
Linia stereo
Płyty główne komputerów PC posiadają szereg portów audio o różnych funkcjach i wymaganiach dotyczących kompatybilności. Służą one do łączenia komputera z zewnętrznym sprzętem audio, takim jak mikrofony, słuchawki, głośniki i inne. Obecnie dzięki zestawom słuchawkowym Bluetooth możemy korzystać z połączenia bezprzewodowego!
Trzy główne elementy portów audio płyty głównej to wejście liniowe, wyjście liniowe i mikrofon. Wejście liniowe (kolor niebieski) służy do podłączania odtwarzaczy MP3 i CD. Port wyjścia liniowego (kolor zielony) jest wykorzystywany do podłączania wzmacniaczy i głośników stereo.
Mikrofon (kolor różowy) służy do podłączania mikrofonu. Trzy porty to najczęściej mini-jack 3,5 mm (1/8 cala).
C/Sub, port boczny i port tylny
Oprócz wymienionych portów audio, inne złącza wspierają systemy dźwiękowe w naszych urządzeniach. Port C/Sub (kolor pomarańczowy) łączy głośnik centralny/subwoofer.
Pozostałe dwa to port boczny i tylny. Port boczny (kolor szary) łączy się z głośnikami bocznymi, a port tylny (kolor czarny) – z głośnikiem tylnym. Dostępne jest również gniazdo audio 6,3 mm, ale jest wykorzystywane głównie w płytach głównych z najwyższej półki i nie jest tak powszechne jak gniazda 3,5 mm.
Warto wspomnieć o porcie S/PDIF (Sony/Philips Digital Interface). Można go podłączyć do zewnętrznych urządzeń audio, takich jak odtwarzacze DVD, Blu-ray, CD czy systemy kina domowego. Zapewnia lepszą jakość dźwięku w porównaniu z portami analogowymi, dlatego jest stosowany głównie w płytach głównych z najwyższej półki, a nie w płytach z niższej i średniej półki.
FireWire
Tak, istnieje jeszcze jeden port służący do podłączania urządzeń peryferyjnych do komputera – FireWire. Ten interfejs, znany również jako IEEE 1394, umożliwia podłączanie kamer, skanerów, drukarek, dysków twardych i innych urządzeń w celu przesyłania i odbierania danych.
Choć USB pełni podobną funkcję, istnieją pewne kluczowe różnice pomiędzy nimi. Zacznijmy od tego, że FireWire ma większą przepustowość dla danych audio i wideo niż USB. Na przykład USB 2.0 może przesyłać dane z szybkością 480 Mb/s, podczas gdy FireWire 800 osiąga 800 Mb/s. USB 2.0 obsługuje 127 urządzeń, a FireWire 800 do 63.
Kolejną różnicą jest to, że USB opiera się na architekturze hosta, a FireWire – na zasadzie peer-to-peer. Aby USB mogło komunikować się z innym urządzeniem, konieczny jest komputer włączony do sieci.
Połączenie FireWire można natomiast nawiązać bezpośrednio pomiędzy dwoma urządzeniami, bez potrzeby pośrednictwa komputera. Ostatecznie jednak cel obu standardów jest taki sam – podłączanie urządzeń peryferyjnych i przesyłanie danych.
Złącze IEC
Złącza IEC to grupa złączy zgodnych ze standardami Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej (IEC).
Jednym z najpopularniejszych złączy jest IEC 320 C13/14, gdzie 32 to numer specyfikacji złącza zasilania, a C1 to gniazdo stosowane w branży AC i AV. Jest to skrócona wersja normy IEC 60320.
Gniazdo C13 łączy się z wtyczką C14, którą najczęściej można spotkać we wpuszczanych panelach lub obudowach zasilaczy komputerowych.
e-SATA
Serial ATA (SATA) to nowy standard dla zewnętrznej pamięci masowej, który umożliwia podłączenie komputera PC do różnych zewnętrznych urządzeń do przechowywania danych.
Jego przeznaczenie jest zbliżone do FireWire i USB, ale prędkość przesyłania danych eSATA (External Serial Advanced Technology Attachment) jest znacznie wyższa niż u konkurencji. Może osiągnąć szybkość nawet 3 razy większą.
DisplayPort
DisplayPort, jak sama nazwa wskazuje, łączy urządzenie wyświetlające ze źródłem wideo w celu przesyłania obrazu na ekran komputera. Przesyła sygnały audio i wideo jednocześnie i niezależnie, w zależności od potrzeb.
Zakres ścieżek sygnału wideo waha się od 6 do 16 bitów na kanał koloru, natomiast ścieżka audio obejmuje aż 8 kanałów 24-bitowych. Stowarzyszenie Video Electronics Standards Association (VESA) stworzyło port DisplayPort jako wysokowydajną alternatywę dla innych popularnych złączy, takich jak DVI i VGA.
Port jest nadal szeroko stosowany, ponieważ obsługuje obrazy o wysokiej rozdzielczości przy dużej liczbie pinów. Szybkość przesyłania danych wynosi aż do 17,28 Gb/s, co czyni go szybkim rozwiązaniem.
Cardbus
Cardbus to jedno z dwóch rozszerzeń standardu PCMCIA, które może rozszerzyć szerokość pasma magistrali do 32 bitów przy 33 MHz.
Karta PC służy do dodawania funkcjonalności urządzeń peryferyjnych i dodatkowego sprzętu do komputera PC lub laptopa.
Podsumowanie
Twój komputer stacjonarny lub laptop jest wyposażony w różnorodne porty, z których każdy służy do łączenia dwóch urządzeń (komputera PC i urządzenia peryferyjnego), umożliwiając komunikację i wymianę danych.
Chociaż pojawienie się nowych standardów, takich jak USB, spowodowało, że starsze porty stały się mniej popularne (na przykład port gier), znajomość struktury starszych i nowszych komputerów jest kluczowa do pełnego zrozumienia i wykorzystania możliwości używanych urządzeń. Ten artykuł omówił niemal wszystkie porty, o których warto wiedzieć.
Warto także zgłębić wiedzę na temat poszczególnych generacji komputerów, aby jeszcze bardziej poszerzyć swoje horyzonty.
newsblog.pl