W przypadku posiadania zautomatyzowanej linii produkcyjnej, kluczowe jest poznanie najlepszych metod ochrony operacji produkcyjnych przed zagrożeniami cybernetycznymi.
Technologie cyfrowe i informatyczne wniknęły w każdy aspekt działalności gospodarczej, nie pomijając wytwarzania dóbr materialnych. Współczesne fabryki są wyposażone w automaty, roboty, siłowniki i czujniki, które są podłączone do sieci intranetowej lub internetowej.
Przemysłowy Internet Rzeczy (IIoT) znacznie przyspieszył implementację technologii cyfrowych w kluczowych procesach produkcyjnych i systemach kontroli.
Wraz z rozwojem technologii sieciowych i cyfrowych, ryzyko cyberataków, zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych, gwałtownie wzrasta. W odpowiedzi na to pojawia się koncepcja bezpieczeństwa technologii operacyjnej (OT) dla procesów produkcyjnych. Zapraszam do lektury, aby dowiedzieć się więcej!
Czym jest ochrona technologii operacyjnej (OT)?
Aby zrozumieć, czym jest bezpieczeństwo OT, najpierw należy zdefiniować samą technologię operacyjną (OT).
Technologia operacyjna to zbiór oprogramowania i sprzętu używanego do monitorowania i kontrolowania rzeczywistych procesów produkcyjnych, urządzeń fabrycznych, maszyn i całej infrastruktury przemysłowej.
OT zarządza przede wszystkim ramionami mechanicznymi, robotami serwisowymi, taśmociągami, różnorodnymi czujnikami środowiskowymi, systemami monitoringu, przepływem cieczy i paliw oraz innymi elementami.
Mając na uwadze powyższe, łatwo pojąć, czym jest ochrona technologii operacyjnych. Jest to zestaw rozwiązań informatycznych i sprzętowych mających na celu zabezpieczenie wszystkich cyfrowych i analogowych systemów OT, w tym przede wszystkim przemysłowych systemów sterowania.
W zakresie bezpieczeństwa OT firmy stosują różnorodne urządzenia, takie jak specjalistyczne zabezpieczenia dla urządzeń IoT, filtry sieciowe, rejestratory aktywności sieciowej, zapory sprzętowe, systemy biometryczne, szyfrowane nośniki pamięci i inne.
Dodatkowo, wdrażane jest oprogramowanie chroniące przed cyberatakami. Nie chodzi tylko o hakowanie, ale również o próby wyłączenia zakładu poprzez uszkodzenie kluczowych urządzeń.
Ponieważ produkcja przemysłowa wymaga nieprzerwanej pracy, nawet krótkotrwałe zakłócenia mogą generować straty liczone w milionach. Zabezpieczenia OT chronią przed takimi zagrożeniami, zapewniając nieprzerwaną pracę systemów.
Bezpieczeństwo OT chroni nie tylko sprzęt, oprogramowanie, urządzenia IIoT, czujniki i zautomatyzowane maszyny, ale także umożliwia modyfikację systemów w celu szybkiego przywrócenia produkcji do stanu optymalnego.
Dlaczego ochrona technologii operacyjnej (OT) jest tak istotna?
Przed erą Internetu, zasoby OT organizacji nie były połączone z siecią, co chroniło je przed nowymi zagrożeniami, takimi jak ransomware, malware i ataki hakerskie. Obecnie sytuacja uległa całkowitej zmianie.
Dodatkowo, konwergencja IT i OT spowodowała dodanie nowych punktów dostępu do infrastruktury biznesowej. To sprawia, że złożone systemy sieciowe często nie oferują pełnej widoczności, niezbędnej do skutecznego zarządzania.
Opisane problemy utrudniają zarządzanie i kontrolowanie technologią operacyjną. Jej bezpieczeństwo jest ważne z wielu powodów:
#1. Ochrona przed cyberatakami
Zabezpieczenia OT, poprzez ciągłe monitorowanie, wykrywają wszelkie nieprawidłowości w systemie i zapobiegają cyberatakom na sieci przemysłowe. Dzięki temu chronione są wrażliwe dane firmowe przed niepowołanym dostępem.
#2. Ciągłość działania
Współczesne firmy nie mogą pozwolić sobie na przestoje w działalności, włączając w to transport i komunikację. Nawet krótka przerwa może skutkować niezadowoleniem klientów i stratami wizerunkowymi.
Bezpieczeństwo OT zapewnia ciągłość działania i niezakłócony przepływ biznesowy.
Najlepsze praktyki w zakresie bezpieczeństwa technologii operacyjnych (OT)
Technologie operacyjne i ich zabezpieczenia różnią się w zależności od specyfiki firmy. Oto kilka najlepszych praktyk, które powinny być częścią strategii bezpieczeństwa OT:
Wykrywanie zasobów OT
Sieci OT są zazwyczaj bardzo złożone, co utrudnia firmom pełną kontrolę nad zasobami. Sytuacja komplikuje się dodatkowo, gdy sieć OT działa w wielu lokalizacjach geograficznych.
Aby rozwiązać ten problem, strategia bezpieczeństwa OT musi obejmować mechanizmy wykrywania wszystkich urządzeń i zasobów. Zapewnia to pełny wgląd w aktywa i pozwala skuteczniej chronić sieci.
Segmentacja sieci
W przeszłości sieci IT i OT były odseparowane fizycznie, co stanowiło naturalną barierę ochronną. Choć nie zapewniało to doskonałej ochrony, utrudniało atakującym penetrację sieci OT i dostęp do jej zasobów.
W dobie konwergencji sieci IT i OT, konieczne jest zastąpienie fizycznej separacji wirtualnymi barierami, aby chronić starsze systemy, które z przyczyn bezpieczeństwa nie powinny być podłączone do Internetu. Segmentacja sieci umożliwia izolację zasobów w ramach sieci.
Zastosowanie zapory sieciowej z obsługą protokołów OT pozwala kontrolować potencjalnie złośliwe polecenia i treści. Ułatwia również kontrolę dostępu w segmentach sieci OT.
Zapobieganie zagrożeniom OT
Strategie bezpieczeństwa OT koncentrują się zazwyczaj na wykrywaniu zagrożeń, ponieważ narzędzia do zapobiegania mogą generować fałszywe alarmy. Błędne zakwalifikowanie legalnej operacji jako złośliwej może negatywnie wpłynąć na wydajność systemu.
Z tego powodu, w przeszłości zabezpieczenia OT reagowały na ataki dopiero po ich wystąpieniu. Zainfekowane systemy OT stanowiły tym samym zagrożenie dla ciągłości pracy.
Obecnie, najlepszą praktyką jest wdrożenie mechanizmów zapobiegania zagrożeniom OT, co pozwala na lepszą ochronę zasobów, nawet w obliczu nasilających się cyberataków. Umożliwia to precyzyjne wykrywanie i blokowanie zagrożeń w celu minimalizacji ich skutków.
Zarządzanie tożsamością i dostępem
Naruszenie kontroli tożsamości i dostępu może mieć destrukcyjne konsekwencje dla organizacji, a nawet zagrażać bezpieczeństwu ludzi.
Dlatego, tożsamość każdego użytkownika powinna być weryfikowana dwuetapowo. Ponadto, każdy pracownik powinien mieć dostęp tylko do tych zasobów, które są niezbędne do wykonywania jego zadań. Automatycznie powstrzyma to nieuprawniony dostęp do zasobów firmy i wrażliwych danych.
Zasada zerowego zaufania
Polityka zerowego zaufania zakłada, że każdy użytkownik, urządzenie lub sieć stanowią potencjalne zagrożenie, dopóki nie zostaną uwierzytelnione. Organizacje muszą wdrożyć podejście zerowego zaufania, wykorzystując elementy takie jak uwierzytelnianie wieloskładnikowe.
Wykrywanie podejrzanej aktywności
Nawet najlepsze zabezpieczenia mogą stać się podatne na cyberataki. Dlatego firmy powinny regularnie monitorować nietypową aktywność w sieci, w tym ruch pochodzący od dostawców i usługodawców. Pozwala to zminimalizować zagrożenia i utrzymać wysoki poziom bezpieczeństwa.
Szkolenie pracowników
Żadna strategia bezpieczeństwa nie zadziała, jeśli pracownicy nie będą świadomi zagrożeń. Konieczne jest przeszkolenie pracowników z zakresu potencjalnych niebezpieczeństw oraz sposobów ich unikania.
Technologia operacyjna ICS i SCADA (OT)
ICS (Industrial Control Systems) to przemysłowe systemy sterowania, a SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) to jeden z typów ICS. ICS jest kluczowym elementem technologii operacyjnej i obejmuje wiele ruchomych i nieruchomych części, takich jak komputery, sieci, sprzęt, linie produkcyjne, automatyczne czujniki, kamery, ramiona robotyczne oraz wiele innych.
Oprócz sprzętu, w skład ICS wchodzą różne programy sterujące tymi systemami. Systemy ICS muszą działać nieprzerwanie, bez możliwości wyłączenia w celu zainstalowania aktualizacji. W tym kontekście, zabezpieczenia OT zapewniają ochronę ICS w czasie rzeczywistym.
SCADA, będąca częścią ICS, to zestaw aplikacji i pakietów do centralnego zarządzania całą fabryką z poziomu jednego ekranu. ICS to bardziej połączenie sprzętu i oprogramowania, natomiast SCADA to oprogramowanie i narzędzie kontrolujące cały zakład produkcyjny.
SCADA łączy różne zakłady w wielu lokalizacjach, co zwiększa ryzyko cyberataków. W przypadku SCADA, niezbędne jest solidne szyfrowanie i filtry sprzętowe, aby powstrzymać potencjalnych intruzów.
IT vs. Bezpieczeństwo OT
| Funkcja | Bezpieczeństwo IT | Bezpieczeństwo OT |
|---|---|---|
| Wdrożenie | Miejsca pracy, strony internetowe, aplikacje itp. | Zakłady produkcyjne, obiekty kontroli mediów, obsługa bagażu na lotniskach, zakłady gospodarki odpadami itp. |
| Technologia | Nowoczesne szyfrowanie i protokoły bezpieczeństwa | Często przestarzała technologia, z uwagi na mniejsze narażenie |
| Narażenie | Publiczny Internet | Intranet, rzadko narażone na publiczny Internet |
| Narzędzia | Antywirusy, poprawki, szyfrowanie, uwierzytelnianie, captcha, OTP, 2FA itp. | Zabezpieczenia sprzętowe, osłony IIOT, zapory sieciowe, skanery biometryczne, kamery z OCR i rozpoznawaniem twarzy, czujniki ruchu, systemy przeciwpożarowe itp. |
| Cel | Ochrona danych, poświadczeń, tożsamości, aktywów, pieniędzy itp. | Ochrona maszyn, drzwi dostępu, zapasów, kodów poleceń, procesów produkcyjnych itp. |
Konwergencja IT i OT
Przed rozwojem analityki big data i IoT, systemy IT i OT funkcjonowały oddzielnie. IT zajmowało się obsługą Internetu (przeglądanie stron, e-maile, rozmowy VoIP itp.), podczas gdy OT kontrolowało urządzenia produkcyjne.
Jednakże, przyjęcie big data i IoT zmieniło interakcję między OT i IT. Obecnie, firmy muszą łączyć sieci OT i IT, aby gromadzić dane w czasie rzeczywistym, generować raporty wydajności i podejmować strategiczne decyzje.
Ten proces konwergencji IT i OT wymaga solidnych zabezpieczeń danych i systemów w całej organizacji, w tym zakładach produkcyjnych.
Zasoby edukacyjne
#1. Bezpieczeństwo technologii operacyjnych: kompletny przewodnik
Ta książka oferuje wskazówki dotyczące najlepszych praktyk cyberbezpieczeństwa OT. Pomaga odkryć problemy związane z bezpieczeństwem OT i znaleźć odpowiednie rozwiązania.
Nie jest to podręcznik, który nauczy teorii, ale raczej przewodnik pokazujący jak zadawać właściwe pytania, aby zdiagnozować problemy i znaleźć rozwiązania.
Po lekturze można stosować standardowe metody diagnostyczne dla inicjatyw, projektów i procesów związanych z bezpieczeństwem OT, a także wdrażać najnowsze rozwiązania oparte na dowodach.
#2. Technologia operacyjna OT, wydanie trzecie
Książka ta pozwala ocenić, czy firma jest gotowa na połączone środowisko i które zasoby OT są najbardziej narażone na cyberzagrożenia.
Zawiera również narzędzia do samooceny, które pozwalają określić najważniejsze aspekty dla organizacji i odpowiednio nimi zarządzać.
#3. Podstawy cyberbezpieczeństwa OT (ICS/SCADA)
Kurs Udemy, jak sama nazwa wskazuje, oferuje wprowadzenie do podstawowych pojęć cyberbezpieczeństwa OT, przeznaczony dla specjalistów, którzy chcą poszerzyć swoją wiedzę.
Oprócz podstaw cyberbezpieczeństwa OT, kurs zapoznaje z terminologią OT, SCADA i rozproszonymi systemami sterowania. Omawiany jest logiczny projekt systemów sterowania przemysłowego (ICS), komponenty OT i protokoły sieciowe.
Kurs obejmuje analizę Modbus, zagadnienia luki i konwergencji IT/OT, audyty cyberbezpieczeństwa OT, analizę pakietów Modbus i symulacje wirtualnego sterownika PLC – HMI.
Kurs przeznaczony jest dla osób z podstawową wiedzą z zakresu cyberbezpieczeństwa IT, trwa 5 godzin i składa się ze 111 wykładów, dostępnych również na urządzeniach mobilnych i telewizorach. Uczestnicy otrzymują certyfikat po ukończeniu kursu.
#4. Operacje i rozwiązania technologiczne w zakresie bezpieczeństwa cybernetycznego
Kurs Udemy z zakresu operacji i rozwiązań w obszarze cyberbezpieczeństwa uczy, jak wykrywać i reagować na incydenty.
Kurs wprowadza w cele centrum operacji bezpieczeństwa (SOC), zadania analityka SOC i pięć funkcji ram cyberbezpieczeństwa NIST.
Uczestnicy zrozumieją, jakie są źródła i scenariusze zdarzeń związanych z bezpieczeństwem cybernetycznym, odpowiednie działania i fazy reagowania na incydenty. Omawiana jest również kategoryzacja dostawców cyberbezpieczeństwa w domenach, których dotyczą ich produkty.
Kurs jest przeznaczony dla specjalistów IT, potencjalnych stażystów ds. bezpieczeństwa, absolwentów i pasjonatów cyberbezpieczeństwa. Składa się z 60 wykładów trwających ponad 4 godziny.
Wymagana jest podstawowa wiedza informatyczna. Materiał kursu jest dostępny w języku angielskim, z napisami w języku angielskim i francuskim.
Podsumowanie
Przemysłowe systemy sterowania to skomplikowane procesy, które łączą różnorodne urządzenia i oprogramowanie. Pomimo zazwyczaj niskiego ruchu w sieciach systemów ICS, nie można wykluczyć, że hakerzy przenikną przez sieć intranetową, aby sparaliżować system ICS lub SCADA i zakłócić pracę zakładu.
Zagrożenia cybernetyczne dla ICS rosną na całym świecie z powodów konkurencji biznesowej lub rywalizacji międzyrządowej. Niezależnie od przyczyny, należy już teraz wdrożyć najlepsze praktyki w zakresie technologii operacyjnych, aby chronić swoją fabrykę przed atakami cybernetycznymi.
Warto także zapoznać się z przewodnikiem po kontroli nadzorczej i akwizycji danych (SCADA) dla początkujących.