W ciągu ostatnich dziesięciu lat wirtualne sieci prywatne (VPN) zyskały ogromną popularność, stając się standardowym narzędziem zabezpieczającym dla wielu internautów. Czy jednak VPN-y są przydatne tylko do zachowania anonimowości podczas przeglądania zwykłych stron internetowych i korzystania z aplikacji? Jeżeli planujesz wejść głębiej i uzyskać dostęp do dark webu, czy również powinieneś korzystać z VPN?
Powierzchniowa, głęboka i ciemna sieć: jakie są między nimi różnice?
Sieć powierzchniowa, znana również jako jawna, to ta część internetu, z której korzystamy na co dzień. Obejmuje ona wszelkie popularne strony, takie jak portale społecznościowe, serwisy informacyjne, sklepy internetowe czy platformy streamingowe. Jeśli używasz internetu do komunikacji ze znajomymi, robienia zakupów, czytania wiadomości lub oglądania filmów, to prawdopodobnie korzystasz wyłącznie z sieci powierzchniowej.
Jednak internet składa się z wielu warstw, a oprócz sieci powierzchniowej, istnieją również sieć głęboka i sieć ciemna. Niektórzy uważają, że istnieją nawet głębsze poziomy, jak sieć cieni czy sieć Mariany.
Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że aż 90 procent internetu stanowią treści sieci głębokiej. Znajdują się tam między innymi dokumenty rządowe, raporty naukowe, dane finansowe i inne, podobne materiały. Kolejne 6 procent to ciemna sieć, a jedynie 4 procent stanowi sieć powierzchniowa. Oczywiście te proporcje mogą się zmieniać, jednak warto pamiętać, że znana nam sieć powierzchniowa to zaledwie niewielki fragment całości internetu.
Mimo że termin „głęboka sieć” może brzmieć niepokojąco, to znaczna jej część jest całkowicie bezpieczna. Składają się na nią obszerne bazy danych z różnych branż, jak te przedstawione na powyższym schemacie. Niestety, tak jak w przypadku sieci powierzchniowej, w głębokiej sieci można natknąć się na niebezpieczeństwa.
Kolejna warstwa, czyli ciemna sieć, budzi wiele obaw i spekulacji. Duża część społeczeństwa postrzega ją jako całkowicie nielegalną przestrzeń, pełną nielegalnych treści, targowisk z narkotykami i bronią, oraz skradzionych danych.
I rzeczywiście, w ciemnej sieci można znaleźć wszystkie te elementy. Cyberprzestępcy często wykorzystują ją do sprzedaży skradzionych danych osobowych, takich jak paszporty, numery ubezpieczenia, dane kart płatniczych, czy całe bazy danych firm. Można tam też kupić niedozwolone substancje, jak narkotyki, oraz nielegalną broń. Niektórzy szukają w dark webie materiałów zakazanych, w tym filmów o charakterze terrorystycznym czy nielegalnej pornografii. Bez wątpienia, ciemna sieć jest rozległym centrum przestępczości.
Niemniej jednak, obok tej ciemnej strony, w dark webie znajdują się także treści nieszkodliwe. Wielu ludzi korzysta z niej w celu anonimowego prowadzenia badań, omijania cenzury w swoim kraju, lub uzyskania dostępu do rzadko spotykanych dokumentów.
Pomimo tego, w ciemnej sieci nadal czyha wiele zagrożeń. Czy zatem użycie VPN pomoże uniknąć tych niebezpieczeństw?
Dlaczego warto korzystać z VPN w ciemnej sieci?
Ciemna sieć jest pełna niebezpiecznych i nielegalnych stron internetowych. Chociaż może służyć do celów nieszkodliwych, nie wolno lekceważyć zagrożeń, jakie niesie ze sobą dla każdego, kto z niej korzysta.
Aby wejść do dark webu, musisz skorzystać z przeglądarki Tor. Jest to przeglądarka, która ma na celu zapewnienie prywatności, a można jej używać do przeglądania sieci powierzchniowej, głębokiej i ciemnej. Tor wykorzystuje routing cebulowy, aby zapewnić użytkownikom anonimowość, ale nie jest tożsamy z VPN. Podobnie jak VPN, routing cebulowy stosuje szyfrowanie i serwery pośredniczące, lecz twoje dane są przesyłane przez serwery, których nie możesz wybrać. W odróżnieniu od sieci VPN, która zazwyczaj szyfruje dane raz, Tor szyfruje je aż trzykrotnie.
Routing cebulowy jest przede wszystkim skoncentrowany na anonimowości użytkownika. Korzystając z dark webu za pośrednictwem Tor, możesz uzyskać zwiększoną prywatność. Jednak prywatność i bezpieczeństwo to nie to samo, co jest kluczową rzeczą do rozważenia.
Nawet jeśli jesteś anonimowy w sieci, nie daje to stuprocentowej gwarancji bezpieczeństwa. Twój adres IP oraz historia przeglądania mogą być ukryte przed innymi użytkownikami i witrynami, ale twoje urządzenie nadal może zostać zainfekowane złośliwym oprogramowaniem za pośrednictwem platform dostępnych w ciemnej sieci. Wielu cyberprzestępców gromadzi się w dark webie, wykorzystując go jako raj bezprawia. Inni wykorzystują go jako bazę do przeprowadzania ataków, wiedząc, że organy ścigania nie kontrolują ciemnej sieci tak skutecznie, jak sieci powierzchniowej.
Ponadto, używanie Tor bez VPN naraża twoją aktywność na monitorowanie przez twojego dostawcę usług internetowych. Samo korzystanie z Tor nie jest nielegalne, lecz jeśli twój dostawca zauważy, że używasz go regularnie, może oznaczyć twój adres IP jako podejrzany. Będąc bramą do dark webu, Tor jest popularny wśród cyberprzestępców, dlatego dostawcy usług internetowych zwracają szczególną uwagę na użytkowników, którzy z niego korzystają.
Co więcej, korzystanie z Tor bez aktywnej sieci VPN naraża twój adres IP na węzeł wejściowy przeglądarki. W procesie routingu cebulowego Tor, istnieje węzeł wejściowy, węzeł przekaźnikowy oraz węzeł wyjściowy. Węzeł wejściowy, nazywany też węzłem ochronnym, to pierwszy port, przez który następuje połączenie ze stroną internetową. Bez użycia VPN, twoje połączenie z węzłem wejściowym jest bezpośrednie, co oznacza, że twój adres IP jest widoczny.
Jeśli chcesz prowadzić badania lub uzyskać dostęp do treści w sposób anonimowy, korzystanie z Tor bez VPN może stanowić problem, ponieważ jesteś narażony poprzez węzeł wejściowy.
Jakich sieci VPN unikać podczas korzystania z ciemnej sieci?
Jeśli chcesz korzystać z VPN i przeglądarki Tor (w konfiguracji zwanej Onion-over-VPN), istnieje wiele usług, które będą dla ciebie odpowiednie. Wśród nich znajdują się ExpressVPN; SurfShark; ProtonVPN; oraz NordVPN.
Istnieje jednak szereg usług VPN, których należy unikać, chcąc uzyskać dostęp do ciemnej sieci. Należą do nich niezbadane i bezpłatne sieci VPN, które często są niebezpieczne.
Po pierwsze, bezpłatne VPN-y często mają ograniczone możliwości. Bez dużego budżetu, który pochodzi z opłat użytkowników, dostawcy bezpłatnych VPN-ów nie są w stanie zapewnić zaawansowanych funkcji, takich jak kill switch, szyfrowanie najwyższego poziomu, podwójne szyfrowanie, czy dodatkowe udogodnienia, jak blokowanie reklam i skanowanie w poszukiwaniu złośliwego oprogramowania. Korzystając z ciemnej sieci, powinieneś być pewien, że używasz bardzo bezpiecznej sieci VPN, która naprawdę zapewni ci ochronę. Najlepszym wyborem jest renomowana, płatna usługa VPN.
Warto również unikać usług VPN, które nie przeszły niezależnego audytu. Dostawca VPN może twierdzić, że ma najlepsze szyfrowanie, rygorystyczną politykę braku logów i inne wspaniałe funkcje, ale tylko niezależny audyt przeprowadzony przez bezstronną stronę trzecią może potwierdzić, czy tak jest naprawdę. Niektóre sieci VPN przechowują logi aktywności użytkowników oraz adresów IP, co nie jest wskazane, jeśli korzystasz z ciemnej sieci i zależy ci na pełnej anonimowości.
Jeśli zamierzasz odwiedzać witryny o podwyższonym ryzyku w ciemnej sieci, potrzebujesz VPN, który nie jest tylko „prawdopodobnie” bezpieczny, ale taki, który jest „na pewno” bezpieczny.
Ciemna sieć – różnorodna, lecz niebezpieczna przestrzeń
W ciemnej sieci można znaleźć wiele interesujących i przydatnych treści, ale nie należy zapominać o jej mrocznej stronie. Jest tam mnóstwo zagrożeń, których trzeba unikać, a sam routing cebulowy nie zawsze zapewni ci pełne bezpieczeństwo i anonimowość.
Jeśli planujesz w najbliższym czasie wejść do ciemnej sieci, rozważ skorzystanie z zaufanej sieci VPN, aby upewnić się, że nie staniesz się celem dla cyberprzestępców lub nie będziesz śledzony przez niepożądane podmioty.