Które funkcje monitora do gier naprawdę mają znaczenie?

Jest tylko jedna rzecz, którą pasjonaci gier komputerowych uwielbiają bardziej niż same gry – to złożona terminologia, która je otacza. „Tak, mój monitor obsługuje G-Sync, ma czas reakcji 1 ms GTG, proporcje 16:9 i oczywiście HDR. No cóż, nie zobaczysz żadnych zjawisk duchowych na tym urządzeniu.”

Jeżeli te zdania przypominają Ci zbiór przypadkowych słów, celem tego artykułu jest rozwikłanie skomplikowanej terminologii i pomoc w zrozumieniu, co jest kluczowe dla Twojego doświadczenia w graniu. W świecie komputerowych komponentów, takich jak procesory, karty graficzne i płyty główne, istnieje wiele specyficznych terminów. Wiele z nich można zignorować, koncentrując się na tym, co jest najlepsze w Twoim przedziale cenowym.

Monitory są nieco inne. To urządzenia wizualne, a każdy ma własne zdanie na temat tego, co wygląda dobrze – jakie kolory są zbyt wyblakłe, a które mają wystarczający efekt wizualny. Nawet typ karty graficznej, jaką posiadasz, może wpłynąć na wybór monitora.

Mając to na uwadze, zanurzmy się w fascynujący świat technologii monitorów.

Częstotliwość odświeżania

Częstotliwość odświeżania to miara, jak szybko monitor może zmieniać wyświetlany obraz – nawet w erze nowoczesnej technologii, wideo wciąż jest właściwie serią szybko zmieniających się nieruchomych obrazów. Szybkość, z jaką zmienia się obraz, jest wyrażana w hercach (Hz). Na przykład monitor o częstotliwości 120 Hz odświeża obraz 120 razy na sekundę. Monitor 60 Hz wykonuje to 60 razy na sekundę, a model 144 Hz – 144 razy na sekundę.

Większość współczesnych monitorów ma częstotliwość odświeżania wynoszącą 60 Hz. Jednak droższe monitory gamingowe oferują częstotliwości 120 i 144 Hz. Wyższa częstotliwość odświeżania przekłada się na bardziej płynne wyświetlanie gier, pod warunkiem, że Twoja karta graficzna jest wystarczająco mocna.

G-Sync i FreeSync

W kontekście częstotliwości odświeżania występują również technologie Nvidia G-Sync i AMD FreeSync. Każda z tych firm stworzyła własną wersję technologii zmiennej częstotliwości odświeżania (znanej również jako synchronizacja adaptacyjna). Synchronizacja ta zapewnia, że karta graficzna i monitor współpracują, aby dopasować częstotliwości odświeżania, co skutkuje bardziej spójnym i płynniejszym obrazem.

Gdy karta graficzna generuje więcej klatek, niż monitor może wyświetlić, pojawia się efekt zrywania ekranu, gdy fragmenty aktualnego oraz następnego obrazu są widoczne jednocześnie na ekranie.

Przykład zrywania ekranu.

To nie tylko psuje wrażenia z gry, ale może także wywołać dyskomfort, a nawet nudności u osób wrażliwych na takie efekty.

Synchronizacja adaptacyjna jest zatem korzystna, ale wymaga posiadania odpowiedniej karty graficznej, aby działała. Z reguły oznacza to, że posiadacze kart Nvidia GeForce powinni wybierać monitory G-Sync, a użytkownicy kart AMD Radeon – FreeSync.

Jest jednak pewien problem, ponieważ niektóre monitory FreeSync są również kompatybilne z G-Sync. To dobra wiadomość, ponieważ monitory FreeSync często są tańsze od G-Sync. Warto jednak sprawdzić recenzje, aby upewnić się, jak dobrze działa „G-Sync na FreeSync” przed dokonaniem zakupu.

Opóźnienie wejściowe

Częstotliwość odświeżania to tylko część większej układanki. Ważnym aspektem jest także opóźnienie wejściowe, które można zdefiniować na dwa sposoby, co jeszcze bardziej komplikuje sprawę. Dobrą wiadomością jest to, że oba znaczenia są stosunkowo proste.

Kiedy większość ludzi mówi o opóźnieniu wejścia, odnosi się do czasu pomiędzy naciśnięciem klawisza na klawiaturze, kliknięciem myszą lub poruszeniem kontrolera a widoczną reakcją na ekranie. Jeśli opóźnienia nie ma, wpisywanie, klikanie i inne działania wydają się niemal natychmiastowe. W przypadku opóźnienia możesz wystrzelić z broni, a potem minie pół sekundy lub dłużej, zanim ta akcja zostanie zarejestrowana na ekranie, co jest problematyczne w grach, zwłaszcza w takich jak Fortnite.

Druga definicja dotyczy opóźnienia obrazu. Zawsze istnieje mały czas, który upływa pomiędzy momentem, gdy sygnał wideo dociera do monitora, a jego wyświetleniem. Ten czas, wynoszący kilka milisekund, często nazywany jest opóźnieniem wejścia, ale bardziej poprawnie jest określać go jako opóźnienie wyświetlania.

Niezależnie od tego, jak to nazwiesz, efekt jest taki, że w dynamicznych grach wrogowie mogą zaatakować, zanim się zorientujesz, że tam są, lub Twoja postać może przemieszczać się w miejsca, w których nie powinna, zanim się zorientujesz.

Opóźnienie wejścia lub opóźnienie wyświetlania mogą sprawić, że monitor będzie wyglądał na mniej wydajny, dlatego nie znajdziesz tych danych reklamowanych na stronach produktów. Warto także pamiętać, że opóźnienie wejścia to nie tylko kwestia monitora, ale może być również wynikiem ustawień systemowych lub graficznych, takich jak V-Sync.

Aby sprawdzić, czy dany monitor ma poważne problemy z opóźnieniem wejścia lub wyświetlania, warto przejrzeć recenzje w Internecie, np. wyszukując „opóźnienie wejścia [Monitor X]”. Większość monitorów sprawdzi się w typowych zastosowaniach, ale jeśli grasz w konkurencyjne gry, takie jak CS: GO, zmniejszenie opóźnienia wejściowego staje się kluczowe.

Czas reakcji

Jeśli chodzi o czas reakcji, można go opisać bardziej szczegółowo, ale w skrócie to czas, w którym piksele monitora zmieniają kolor, mierzony w milisekundach. Często mierzy się go jako czas przejścia od czerni do bieli i z powrotem. Czasami spotykasz się z pomiarem 4 ms (GTG), co oznacza czas reakcji od szarości do szarości, czyli monitor zaczyna od szarości i przechodzi przez różne odcienie szarości.

Ogólnie rzecz biorąc, krótszy czas reakcji jest korzystny, ponieważ pozwala pikselom szybko przeskakiwać do następnej klatki. To dlatego częstotliwość odświeżania i czas reakcji są ze sobą powiązane. Częstotliwość odświeżania mówi, ile klatek można wyświetlić w ciągu sekundy, podczas gdy czas reakcji to miara, jak szybko piksele przechodzą z jednej klatki do następnej.

Szybkie gry wieloosobowe, takie jak Street Fighter, korzystają z krótkich czasów reakcji.

Jeśli piksele nie zmieniają się wystarczająco szybko, mogą pojawić się na ekranie wizualne artefakty, zwane duchami. Gdy to się dzieje, obiekty mogą wyglądać na rozmyte lub podwójne, a tło może wydawać się otoczone aureolami. Możesz obejrzeć krótki film na YouTube, który pokazuje wyraźny przykład zjawy.

Czas reakcji jest istotny, ale pomiary te nie są znormalizowane. Oznacza to, że warto poszukać informacji – przeglądać recenzje i sprawdzić, czy recenzenci, klienci lub użytkownicy forów gier nie skarżą się na efekt ghostingu w danym monitorze.

TN i IPS

Podczas zakupu nowego monitora można natknąć się na dwa główne rodzaje technologii paneli: TN (Twisted Nematic) i IPS (In-Plane Switching). Nie wchodząc w szczegóły, co oznaczają te terminy, warto wiedzieć, że panele TN oferują jedne z najlepszych czasów reakcji w monitorach gamingowych. Ich wadą jest to, że kolory na panelach TN mogą wydawać się bardziej wyblakłe.

Panele TN mają również gorsze kąty widzenia, co oznacza, że jeśli nie siedzisz w optymalnej pozycji, szczegóły mogą być mniej wyraźne, a niektóre obiekty mogą być trudniejsze do dostrzegania w ciemnych scenach.

Opinie na temat tego, który typ panelu jest lepszy, są podzielone. Najlepiej udać się do sklepu i osobiście zobaczyć różnice między TN a IPS.

HDR

Obraz promocyjny przedstawiający efekt HDR na telewizorach 4K.

Duży zakres dynamiki (HDR) to jedna z kluczowych cech nowoczesnych monitorów. Zazwyczaj znajdziesz ją w monitorach 4K UHD, ale HDR może być także dostępny w innych rozdzielczościach. HDR umożliwia wyświetlanie szerszej gamy kolorów, co sprawia, że barwy na ekranie stają się bardziej intensywne i żywe.

W wielu aspektach HDR jest lepszą cechą niż sama rozdzielczość 4K. Jeśli na przykład szukasz monitora 1080p i znajdziesz model z HDR, warto go rozważyć. Zawsze jednak warto sprawdzić recenzje, aby upewnić się, że ta funkcja jest rzeczywiście warta swojej ceny, ponieważ HDR to technologia premium, która wiąże się z wyższymi kosztami.

Technologia Quantum Dot

Monitory z technologią kropek kwantowych wykorzystują mikroskopijne półprzewodniki kryształowe (o szerokości kilku nanometrów), które emitują bardzo czysty kolor. Producenci monitorów stosują różne kropki kwantowe emitujące kolory czerwony i zielony, umieszczają je w warstwie monitora, a następnie podświetlają niebieskim światłem LED. Dzięki temu osiągają bardziej intensywne biele, co pozwala na wyświetlanie szerszej gamy kolorów na monitorach LCD.

To krótka, ale zrozumiała charakterystyka złożonej technologii. Kropki kwantowe to kolejna innowacja, która sprawia, że kolory stają się bardziej intensywne, co w efekcie poprawia jakość obrazu na wyświetlaczu.

Przestrzeń kolorów

Przestrzeń kolorów, znana również jako profil kolorów, to zakres kolorów, które monitor może wyświetlić. Monitor nie jest w stanie odwzorować wszystkich kolorów, które istnieją, więc chodzi o predefiniowany zestaw kolorów, zwany przestrzenią kolorów.

Istnieje kilka przestrzeni kolorów, które można znaleźć w specyfikacjach monitora, w tym sRGB, AdobeRGB oraz NTSC. Każdy z tych standardów definiuje różne odcienie kolorów, które monitor może odwzorować. Aby uzyskać więcej informacji, warto zapoznać się z naszym przewodnikiem po profilach kolorów.

Producenci monitorów często podają, że ich produkt pokrywa X procent sRGB (najpopularniejsza przestrzeń kolorów), NTSC lub AdobeRGB. To oznacza, że jeśli sRGB definiuje swoje kolory w określonym zakresie, monitor, który rozważasz, może wiernie odwzorować X procent kolorów w tej przestrzeni.

Przestrzeń kolorów to temat, który wzbudza silne opinie wśród entuzjastów monitorów. Może być to jednak więcej informacji, niż przeciętna osoba chciałaby przetrawić. Warto pamiętać, że im wyższy procent pokrycia dla danego standardu, tym większa szansa na dobre odwzorowanie kolorów przez monitor.

Szczytowa jasność

Nie wszystkie monitory zawierają w swoich specyfikacjach dane dotyczące jasności, ale wiele z nich to robi. Oceny te odnoszą się do szczytowej jasności, mierzonej w kandelach na metr kwadratowy (cd/m²). Gdy obraz jest wyświetlany na ekranie, najjaśniejsze jego części mogą osiągać ten poziom jasności, podczas gdy ciemniejsze fragmenty pozostają poniżej tej wartości.

Generalnie, wartości od 250 do 350 cd/m² uznawane są za akceptowalne, i to właśnie oferuje większość monitorów. W przypadku monitorów HDR zazwyczaj można oczekiwać co najmniej 400 nitów (1 nit to 1 cd/m²).

Najlepsza ocena jasności monitora jest subiektywna, ponieważ niektórzy użytkownicy mogą preferować monitory o jasności 1000 nitów, podczas gdy inni mogą uznać to za zbyt intensywne dla ich oczu.

Współczynnik proporcji

Ultraszeroki monitor o proporcjach 32:9.

Na koniec, proporcje monitora, takie jak 16:9, 21:9 czy 32:10. Pierwsza liczba w proporcji oznacza szerokość ekranu, a druga wysokość. Dla monitora 16:9 oznacza to, że na każde 16 jednostek szerokości przypada dziewięć jednostek wysokości.

Jeżeli kiedykolwiek oglądałeś klasyczny odcinek Cheers lub inny starszy program telewizyjny, zauważyłeś, że był on wyświetlany w kwadratowym formacie na nowoczesnym ekranie. Dzieje się tak, ponieważ starsze programy telewizyjne korzystały z proporcji 4:3. Przeciętny monitor i telewizor mają proporcje 16:9, a ultraszerokie wyświetlacze zazwyczaj osiągają proporcje 21:9, jednak istnieje wiele innych wartości, takich jak 32:10 czy 32:9.

Jeśli nie szukasz standardowego monitora 16:9 lub 21:9, najlepiej odwiedzić showroom, aby zobaczyć, jak wyglądają inne proporcje i sprawdzić, czy Ci się podobają.

I oto jesteśmy! Teraz posiadasz dziesięć wyjaśnień dotyczących terminologii monitorów oraz lepsze zrozumienie, czego naprawdę potrzebujesz. Idź i odkryj złożony świat monitorów komputerowych, przyjacielu.