Eksploracja systemu Windows to nieodłączny element mojej codziennej pracy, nawet jeśli sprowadza się do eksperymentowania i poszerzania wiedzy. Z doświadczeniem obejmującym naprawę wielu uszkodzonych instalacji Windows, muszę podkreślić, że wprowadzanie zmian w niektórych kluczowych funkcjach systemu bez odpowiedniego przygotowania może być ryzykowne.
Modyfikacje są możliwe, jeśli dysponujesz szczegółowymi wytycznymi. Często sam zachęcam do ich ulepszania w celu optymalizacji działania systemu Windows. Zwykle robię to z ciekawości i w ramach eksperymentów.
Należy jednak zachować szczególną ostrożność, ponieważ wspomniane funkcje mogą łatwo doprowadzić do uszkodzenia systemu Windows lub danych na nim przechowywanych. W niniejszym artykule omówię te wrażliwe obszary i podpowiem, jak zabezpieczyć swój komputer, jeśli planujesz dokonać zmian lub jeśli już coś poszło nie tak.
Plan awaryjny to podstawa
Pierwszą linią obrony jest opracowanie planu naprawczego, zanim zaczniesz eksperymentować z ryzykownymi funkcjami systemu Windows. W razie problemów powinieneś mieć możliwość przywrócenia wcześniejszego stanu systemu lub przynajmniej posiadać kopię zapasową istotnych danych.
Oto kilka powszechnych strategii odzyskiwania, które warto wziąć pod uwagę:
Przywracanie systemu
Przywracanie systemu umożliwia cofnięcie zmian i przywrócenie komputera do wcześniejszego stanu, wybranego za pomocą tak zwanego punktu przywracania. System Windows może generować punkty przywracania automatycznie, jednak zalecane jest utworzenie własnego punktu, przed wprowadzeniem jakichkolwiek modyfikacji. Skorzystaj z wyszukiwarki systemowej Windows, wpisując „Przywracanie systemu”, a następnie wybierz „Utwórz punkt przywracania” z listy rezultatów.
Wyświetli się okno „Ochrona systemu”, w którym można skonfigurować przestrzeń dyskową przeznaczoną do automatycznego przywracania systemu, a także ręcznie utworzyć punkt przywracania.
Dysk odzyskiwania
W systemie Windows można utworzyć dysk odzyskiwania, który posłuży do rozwiązywania problemów lub przywracania systemu. Jest to szczególnie przydatne w sytuacji, gdy system Windows ulegnie awarii i nie można go uruchomić. Komputer można uruchomić z nośnika USB, aby przywrócić poprzedni stan lub naprawić wykryte problemy.
Kopie zapasowe danych – rozwiązania firm zewnętrznych
Jeśli przechowujesz na komputerze nieocenione dane, rozważ skorzystanie z dedykowanych rozwiązań do tworzenia kopii zapasowych. Możesz skopiować dane do chmury lub skorzystać z narzędzi takich jak Acronis Cyber Protect do lokalnych backupów. Klonowanie dysku to kolejne rozwiązanie warte uwagi, jeśli potrzebujesz dokładnej kopii systemu operacyjnego i danych.
Rejestr systemu Windows
Jeśli kiedykolwiek natknąłeś się w internecie na poradnik dotyczący modyfikacji rejestru systemu Windows, prawdopodobnie zawierał on osobny akapit z ostrzeżeniami o konieczności wykonania kopii zapasowej rejestru. Edycja rejestru jest nie tylko ryzykowna, ale także skomplikowana, co znacznie utrudnia cofnięcie zmian. Zaufaj mi, po moich ostatnich próbach „grzebania” w rejestrze, musiałem zresetować komputer testowy, ponieważ nie zadbałem o odpowiednie kopie zapasowe.
Rejestr systemu Windows, jak sama nazwa wskazuje, pełni rolę centralnej bazy danych przechowującej ustawienia i konfiguracje wszystkich aplikacji w systemie Windows. Wszelkie modyfikacje w rejestrze mają bezpośredni wpływ na system i jego działanie. Usunięcie lub dodanie czegokolwiek może skutkować uszkodzeniem ważnych funkcji. Nie ma prostego przycisku „cofnij” ani intuicyjnej metody na cofnięcie zmian.
Typowe problemy, które mogą się pojawić po nieumiejętnej ingerencji w rejestr to: awarie systemu, spadek wydajności, nieprawidłowe działanie aplikacji, problemy z uruchamianiem, a w niektórych przypadkach podatność na luki w zabezpieczeniach.
Zalecane kroki naprawcze
Niestety nie istnieje uniwersalna metoda resetowania rejestru systemu Windows do stanu początkowego, ponieważ przechowuje on również dane i konfiguracje aplikacji. Rejestr posiada jednak wbudowaną funkcję „Eksportuj”, która umożliwia tworzenie kopii zapasowych, z której bezwzględnie należy korzystać przed każdą modyfikacją.
Jeśli nie wykonałeś kopii zapasowej rejestru i nie masz dostępnego punktu przywracania, konieczny będzie reset komputera. Choć narzędzia do czyszczenia rejestru mogą rozwiązać podstawowe problemy związane z aplikacjami, nie naprawią uszkodzonego rejestru.
Aby zresetować system Windows, przejdź do Ustawień systemu Windows, a następnie wybierz System > Odzyskiwanie > Zresetuj ten komputer.
W tym miejscu wybierz opcję „Zachowaj moje pliki” i postępuj zgodnie z instrukcjami.
Resetowanie nie usunie danych z partycji, takich jak dokumenty, multimedia i pliki użytkownika. Spowoduje jednak przywrócenie domyślnych ustawień systemu Windows i odinstalowanie wszystkich aplikacji i programów.
Menedżer urządzeń
Menedżer urządzeń umożliwia pełną kontrolę nad sterownikami, które są odpowiedzialne za działanie podzespołów komputera. Służy do instalowania, aktualizowania, odinstalowywania i wyłączania sterowników. Jest to obszar, w którym łatwo o problemy, ponieważ nieprawidłowa instalacja lub dezinstalacja sterownika może sprawić, że sprzęt stanie się bezużyteczny.
Niedawno sam całkowicie uniemożliwiłem korzystanie z dedykowanej karty graficznej, instalując niekompatybilny sterownik. Aby w ogóle widzieć obraz, musiałem przełączyć się na zintegrowaną kartę graficzną. Błędne sterowniki mogą powodować podobne problemy, które w skrajnych przypadkach wymagają całkowitego resetu komputera z poziomu ekranu startowego.
Nie należy ręcznie instalować ani odinstalowywać sterowników. System Windows dobrze radzi sobie z podstawowymi sterownikami i zdecydowanie zalecam korzystanie z dedykowanych narzędzi do automatycznej aktualizacji sterowników, które zarządzają tym procesem. Takie aplikacje często posiadają mechanizmy rozwiązywania problemów, które mogą pomóc w przypadku niepowodzenia.
Zalecane kroki naprawcze
W większości przypadków, ponowne uruchomienie komputera po wyłączeniu lub odinstalowaniu sterownika rozwiązuje problem, ponieważ system Windows automatycznie go ponownie zainstaluje. Jednak nieprawidłowa instalacja lub aktualizacja sterownika wymaga przywrócenia odpowiedniej wersji.
W Menedżerze urządzeń kliknij prawym przyciskiem myszy na problematyczny sterownik i wybierz „Właściwości”. Przejdź do zakładki „Sterownik” i kliknij „Przywróć sterownik”, aby wrócić do poprzedniej, działającej wersji. Alternatywnie, możesz kliknąć prawym przyciskiem myszy sterownik i wybrać opcję „Aktualizuj sterownik”. Następnie wybierz opcję „Przeglądaj mój komputer w poszukiwaniu sterowników”, aby wyświetlić listę dostępnych sterowników do instalacji.
Jeśli masz możliwość pobrania narzędzia do automatycznej aktualizacji sterowników, może ono rozwiązać problemy ze sterownikami poprzez automatyczne wyszukanie i instalację odpowiedniej wersji.
Plik stronicowania
System Windows używa pliku stronicowania na dysku twardym, aby przechowywać mniej ważne procesy z pamięci RAM w przypadku większego obciążenia. Jest to bardzo ważne dla stabilności pracy komputera, ponieważ zapobiega błędom związanym z brakiem pamięci, zwalniając pamięć RAM dla istotnych zadań. W zależności od ilości dostępnej pamięci RAM, rozmiar pliku stronicowania można dostosować w celu zwolnienia miejsca na dysku lub poprawy wydajności.
Nieprawidłowa konfiguracja lub wyłączenie pliku stronicowania może spowodować zawieszanie się systemu, jeśli pamięć RAM nie będzie w stanie obsłużyć wykonywanych zadań.
Zalecane kroki naprawcze
Najlepszym sposobem na rozwiązanie tego problemu jest cofnięcie wprowadzonych zmian w ustawieniach pliku stronicowania. Może to być problematyczne, jeśli komputer już zaczął się zawieszać. Aby to naprawić, uruchom ponownie komputer i nie włączaj żadnych dodatkowych aplikacji. Zamknij również wszystkie programy uruchamiane przy starcie systemu, jeśli takie istnieją.
Następnie wciśnij klawisze Windows + R i wpisz „SystemPropertiesPerformance” w oknie dialogowym „Uruchom”, aby otworzyć „Opcje wydajności”. W zakładce „Zaawansowane” kliknij „Zmień”, a następnie zaznacz opcję „Automatycznie zarządzaj rozmiarem pliku stronicowania dla wszystkich dysków”.
Zapora systemu Windows
Zapora systemu Windows kontroluje ruch sieciowy w celu ochrony przed szkodliwym oprogramowaniem. Jest bardzo konfigurowalna i umożliwia tworzenie list dozwolonych i blokowanych połączeń, a także zarządzanie portami.
Nieprawidłowe zmiany w zaporze systemu Windows są niebezpieczne, ponieważ zezwolenie na podejrzane połączenia może doprowadzić do wycieku danych, a nawet przejęcia kontroli nad urządzeniem. Zablokowanie istotnych połączeń lub portów może z kolei uniemożliwić korzystanie z aplikacji lub spowolnić działanie systemu.
Oto kilka przykładów potencjalnych błędów konfiguracji zapory:
- Zablokowanie portów 43, 53 i 443 może spowodować brak dostępu do sieci i usług, których aktualizacje wymagają protokołu HTTP/HTTPS.
- Przypadkowe zezwolenie na cały ruch przychodzący w sieci publicznej może narazić komputer na ataki z zewnątrz.
- Zezwolenie portowi 3389 na ruch przychodzący może umożliwić zdalny dostęp do komputera osobom trzecim.
Warto pamiętać, że wiele z tych zmian może być wprowadzanych automatycznie przez złośliwe aplikacje, dlatego zwracaj uwagę na to, którym programom zezwalasz na modyfikację ustawień zapory.
Zalecane kroki naprawcze
Oprócz ręcznego usunięcia dodanych reguł, prostym rozwiązaniem jest zresetowanie zapory sieciowej do ustawień domyślnych. Zapora systemu Windows ma opcję przywrócenia stanu początkowego.
Wyszukaj zaporę systemu Windows w wyszukiwarce systemowej. W panelu po lewej stronie kliknij opcję „Przywróć ustawienia domyślne”, a następnie ponownie „Przywróć ustawienia domyślne” na kolejnej stronie, aby zresetować zaporę.
Zasady grupy
Zasady grupy umożliwiają zarządzanie ustawieniami zarówno lokalnego komputera, jak i urządzeń w sieci. Pozwalają na konfigurację zasad, które kontrolują wiele krytycznych funkcji systemu Windows, takich jak zapora sieciowa, ustawienia haseł, instalacja aplikacji, uprawnienia użytkowników itp.
W sekcji „Wszystkie ustawienia” znajdziesz wiele opcji do włączenia lub wyłączenia. Nieprawidłowe ustawienia mogą narazić system na zagrożenia i zablokować dostęp do funkcji systemu Windows.
Zalecane kroki naprawcze
Na szczęście przywrócenie prawidłowych konfiguracji w Zasadach grupy jest dość łatwe i w większości przypadków nie wymaga resetowania wszystkich ustawień. W edytorze zasad grupy przejdź do następującej lokalizacji:
Konfiguracja komputera > Szablony administracyjne > Wszystkie ustawienia
W panelu po prawej stronie kliknij kolumnę „Stan”. Wyświetli się lista ustawień ze zmodyfikowanymi zasadami na górze. Zmień ich stan z powrotem na „Nieskonfigurowane”, aby zastosować ustawienia domyślne.
Powtórz ten sam proces w „Konfiguracji użytkownika”.
Jeśli wprowadziłeś zbyt wiele zmian i chcesz zresetować wszystko za jednym razem, możesz skorzystać z wiersza poleceń. Wyszukaj „wiersz poleceń” w wyszukiwarce Windows, a następnie kliknij prawym przyciskiem myszy i wybierz „Uruchom jako administrator”.
W oknie wiersza poleceń wprowadź poniższe polecenia, jedno po drugim:
RD /S /Q „%WinDir%\System32\GroupPolicy”
RD /S /Q „%WinDir%\System32\GroupPolicyUsers”
Pamiętaj, aby po każdym poleceniu nacisnąć klawisz Enter. Nie pojawi się żadne potwierdzenie o pomyślnym wykonaniu polecenia ze względu na zastosowanie parametru /Q (tryb cichy). Po tym zabiegu zasady grupy zostaną zresetowane do domyślnych ustawień.
Plik hosts
Plik Hosts jest starszy niż DNS, którego używamy obecnie do mapowania adresów IP na nazwy hostów. Nadal jest używany do lokalnego rozwiązywania nazw domen, np. do blokowania witryn internetowych lub reklam. Jest ważny, ponieważ ma pierwszeństwo przed procesem wyszukiwania DNS systemu Windows, dlatego jego nieprawidłowa konfiguracja może negatywnie wpłynąć na połączenie.
Plik Hosts nie jest czymś, czym przeciętni użytkownicy zazwyczaj się zajmują, ale wiele poradników online zaleca jego edycję w różnych celach. Złośliwe oprogramowanie może go modyfikować, aby przekierować Cię na stronę phishingową.
Jeśli będziesz zmuszony go edytować, upewnij się, że postępujesz dokładnie według instrukcji i wiesz, co do niego dodajesz. Zalecam korzystanie z dedykowanej aplikacji do zarządzania plikiem hosts, zamiast ręcznej edycji. Narzędzie takie jak Hosts File Editor może ułatwić ten proces i zapobiec błędom ludzkim.
Zalecane kroki naprawcze
Plik Hosts nie zmienia się w zależności od komputera, dlatego możesz zastąpić błędny plik hosts nowym, skopiowanym z dowolnego miejsca. Poniżej znajduje się poradnik firmy Microsoft, jak zresetować plik Hosts w systemie Windows. Dostępny jest tam przykładowy plik Hosts, na bazie którego można utworzyć nowy i zastąpić stary.
Podsumowanie 🔧🤔
Wszelkie problemy spowodowane nieprawidłową modyfikacją powyższych funkcji można łatwo naprawić, tworząc punkt przywracania przed rozpoczęciem eksperymentów. Zalecam, aby wszelkie zmiany najpierw przeprowadzać na maszynie wirtualnej, aby uniknąć ewentualnego negatywnego wpływu na Twój główny system.