Zapewne intuicyjnie wyczuwasz, że zdjęcia i filmy różnią się swoimi wymiarami, lecz być może nie zastanawiałeś się, skąd te różnice się biorą. Każda fotografia czy materiał wideo ma przypisany współczynnik proporcji, zazwyczaj 4:3 lub 16:9. Ale który z nich jest właściwy?
Zagłębmy się w temat współczynników proporcji i przeanalizujmy różnice między 4:3 a 16:9.
Czym właściwie jest współczynnik proporcji?
Współczynnik proporcji to nic innego jak stosunek szerokości obrazu do jego wysokości. Zwykle zapisuje się go podając najpierw wartość szerokości, a potem wysokości.
Na przykład, obraz panoramiczny często ma współczynnik proporcji 3:1, co oznacza, że na każde trzy jednostki szerokości przypada jedna jednostka wysokości.
Krótka historia formatów 4:3 i 16:9
Źródło: Runner1616/Wikipedia
W 1889 roku, kiedy William Dickson wynalazł film umożliwiający rejestrowanie ruchu, zastosował film 35 mm o współczynniku proporcji 1,33:1, co odpowiada 4:3. Jak podaje artykuł Johna Beltona z 1990 roku „Początki filmu 35 mm jako standard”, Dickson tworząc kinetoskop dla Thomasa Edisona (jeden z pierwszych sposobów na oglądanie filmów), po prostu wykorzystał kliszę 70 mm używaną wówczas w aparatach Kodaka. Następnie podzielił ją na dwie części, uzyskując format 35 mm.
Choć nie ma jasnych informacji, dlaczego akurat ten format zyskał popularność, szybko znalazł uznanie wśród filmowców. Z czasem zaczęto go stosować również w aparatach fotograficznych, szczególnie po jego spopularyzowaniu przez firmę Leica w latach 20. XX wieku.
Telewizja również przyjęła format 4:3 dla swoich ekranów. W miarę jak telewizja zyskiwała na popularności, wypierając kino, studia filmowe zaczęły eksperymentować z szerszymi taśmami, takimi jak 2,59:1 i 1,85:1, aby się wyróżnić. Sprawiło to, że filmy nabrały bardziej epickiego charakteru, co pozwalało widzom na głębsze zanurzenie się w fabułę.
Źródło: Zderzak12/Wikipedia
Według Studio Binder, format 16:9 został opracowany z myślą o przyszłych monitorach i ekranach. Dr Kerns H. Powers ze Stowarzyszenia Inżynierów Filmowych i Telewizyjnych dokonał analizy matematycznej i ocenił najpopularniejsze formaty w latach 80. i 90., co doprowadziło do wyboru tego konkretnego współczynnika.
Format ten pozwalał na wyświetlanie różnych proporcji obrazu, zarówno filmowych, jak i telewizyjnych, minimalizując przy tym efekt „letterboxingu” (czarne pasy na górze i dole) lub „pillarboxingu” (czarne pasy po bokach). Ponieważ stał się standardem dla nowoczesnych ekranów o wysokiej rozdzielczości, producenci filmowi i telewizyjni również zaczęli go stosować, co doprowadziło do jego dzisiejszej powszechności.
Porównanie współczynników 4:3 i 16:9
Jedyna różnica między tymi dwoma formatami to pole widzenia. Współczynnik 16:9 zapewnia szerszy obraz, a szerokość ramki jest o 78% większa od wysokości. W przypadku 4:3 szerokość jest jedynie o 33% większa od wysokości.
Zakładając, że korzystamy z tego samego obiektywu i robimy zdjęcia z tej samej pozycji, format 16:9 obejmuje o około 33% większy obszar w poziomie niż 4:3. Jeśli natomiast przycięlibyśmy obraz 4:3, aby uzyskać szeroki format 16:9, stracilibyśmy około 25% z tego, co widzimy w pionie.
Spójrz na przykład poniżej – obraz w formacie 16:9 sprawia wrażenie rozległej, otwartej przestrzeni, jakbyśmy znajdowali się na wypełnionej po brzegi arenie.
Obraz w formacie 16:9
Jednak na zdjęciu w oryginalnym formacie 4:3 widzimy więcej informacji w pionie. Chociaż jest to to samo ujęcie, scena wydaje się mniej pełna z powodu pustej przestrzeni nad nią.
Obraz w formacie 4:3
Wybór odpowiedniego formatu zależy od Twoich potrzeb i preferencji. Przeanalizujmy najpopularniejsze zastosowania w fotografii i wideografii.
Który format wybrać?
Choć format 16:9 daje wrażenie większej przestrzeni, a większość smartfonów i monitorów korzysta z tego współczynnika, nie oznacza to automatycznie, że zawsze jest on najlepszy. Twój cel i zamierzony efekt powinny być decydujące. Przyjrzyjmy się trzem najczęstszym sytuacjom, w których musisz podjąć decyzję między 4:3 a 16:9.
Drukowanie zdjęć
Do drukowania zdjęć najlepiej sprawdza się format 4:3, który pozwala na uchwycenie większej ilości szczegółów. Daje również elastyczność podczas kadrowania w postprodukcji. To także idealny format dla standardowego rozmiaru zdjęć 4R. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, zajrzyj do naszego poradnika dotyczącego rozmiarów papieru fotograficznego.
W miarę zdobywania doświadczenia warto eksperymentować z różnymi formatami, aby nadać zdjęciom bardziej artystyczny wyraz, zwłaszcza w przypadku szerokich kadrów i filmów o kinowym charakterze.
Dobrym rozwiązaniem jest wykonywanie większości zdjęć w formacie 4:3 i pozostawienie wolnej przestrzeni na pierwszym planie, aby móc przyciąć je do 16:9 w przypadku publikacji w mediach społecznościowych.
Udostępnianie zdjęć w Internecie
Jeśli korzystasz z serwisów do udostępniania zdjęć, takich jak Flickr, nie musisz martwić się o format, ponieważ zazwyczaj wyświetlają one zdjęcia w oryginalnym formacie. Niektóre platformy społecznościowe, jak na przykład Instagram, działają inaczej.
Początkowo Instagram pozwalał jedynie na publikowanie zdjęć kwadratowych (1:1). Z czasem wprowadził możliwość dodawania zdjęć w formatach od 4:5 do 1,91:1. Jeśli więc umieszczasz posty na swoim profilu, format 4:3 sprawdzi się dobrze. Jednak publikując w relacjach lub rolkach, które mają domyślny format 9:16, powinieneś użyć formatu 16:9 obróconego o 90 stopni.
Nagrywanie filmów
Najlepszym formatem do nagrywania filmów jest 16:9, ponieważ większość nowoczesnych ekranów (telewizory, tablety, smartfony, monitory komputerowe) ma właśnie ten współczynnik.
Dzięki temu możesz wyświetlać cały film bez przycinania jego boków, jak mogłoby to mieć miejsce w przypadku wideo o proporcjach 4:3. Podczas nagrywania ujęć szerokokątnych efekt jest jeszcze bardziej spektakularny, pozwalając na pokazanie rozległego krajobrazu.
Z tego powodu większość urządzeń nagrywa wideo w formacie 16:9. To także najlepszy format dla platform streamingowych, takich jak YouTube. Jeśli jednak chcesz eksperymentować z bardziej zaawansowanymi technikami, zapoznaj się z naszym przewodnikiem dla początkujących dotyczącym współczynników proporcji wideo.
Eksperymentuj z formatami
Proporcje obrazu są ważnym elementem każdego zdjęcia i filmu, ponieważ wpływają na odbiór i percepcję treści. Po zapoznaniu się z podstawami, eksperymentuj z różnymi współczynnikami, w zależności od rodzaju tworzonych materiałów.
Na przykład, format 2,39:1 podczas nagrywania filmu nadaje mu kinowy wygląd, kojarzący się z filmem oglądanym w kinie. Czasami może być konieczne planowanie nagrań w określonym formacie, w zależności od platformy społecznościowej, dla której tworzysz treści.