W dzisiejszych czasach, kiedy komunikacja internetowa jest na porządku dziennym, warto zastanowić się nad zagrożeniami, jakie mogą na nas czyhać, zwłaszcza w popularnych aplikacjach, takich jak WhatsApp. Opowiemy o różnorodnych oszustwach, które mogą Cię spotkać i podpowiemy, jak zachować bezpieczeństwo w sieci.
Wyobraźmy sobie sytuację: „Hej, mamo, tu Amelia. Zgubiłam telefon i korzystam z innego. Czy możesz opłacić mi fakturę na 1600 euro? To bardzo pilne.” Taką wiadomość otrzymała Lily na swoim WhatsApp w grudniu 2022 roku. Amelia często prosiła o wsparcie finansowe, więc Lily bez zastanowienia przelała pieniądze, informując o tym córkę. „Jestem zajęta, pogadamy później” – odpowiedziała „Amelia”. Lily, wyczuwając niepokój, zadzwoniła do córki na jej „stary” numer. Okazało się, że Amelia nie wysyłała żadnej wiadomości i Lily padła ofiarą oszustwa podszywającego się pod WhatsApp.
Imiona w tej historii są fikcyjne, jednak samo zdarzenie jest prawdziwe. Podobna sytuacja spotkała Valerie, która straciła 2000 euro, padając ofiarą oszusta podszywającego się pod jej syna, przedsiębiorcę, który również zdarzało się prosić ją o wsparcie finansowe.
Niestety, podszywanie się pod inne osoby to tylko jeden z wielu rodzajów oszustw, które można spotkać na WhatsApp. W internecie istnieje cała gama pułapek, które mają na celu wyłudzenie pieniędzy lub danych osobowych, które później mogą zostać sprzedane w ciemnej sieci.
Nie istnieje żaden magiczny program, który w pełni zabezpieczy nas przed takimi zagrożeniami. Programy antywirusowe mogą ostrzegać przed podejrzanymi linkami, ale nie powstrzymają nas przed samodzielnym dokonywaniem przelewów na rzecz oszustów. Dlatego wiedza i świadomość są naszymi najskuteczniejszymi narzędziami obronnymi.
W dalszej części tekstu przyjrzymy się najczęstszym oszustwom na WhatsApp i zastanowimy się, jak na nie reagować poza blokowaniem podejrzanych numerów.
Typowe oszustwa na WhatsApp
WhatsApp umożliwia wysyłanie wiadomości do każdego, nawet jeśli nie mamy danej osoby w kontaktach. To ułatwienie jest często wykorzystywane przez przestępców, którzy masowo rozsyłają wiadomości, licząc na znalezienie potencjalnych ofiar podatnych na manipulację i socjotechnikę.
Głównym celem oszustów jest wyłudzenie danych osobowych, takich jak numery kart kredytowych, numery dowodów osobistych, lub nakłonienie do zainstalowania złośliwego oprogramowania, które umożliwi im stały dostęp do naszego urządzenia.
Przyjrzyjmy się bliżej najpopularniejszym typom oszustw i ich sposobom działania.
Oszustwo związane z podszywaniem się pod inne osoby
Jak wspomniano wcześniej, to oszustwo polega na otrzymaniu losowej wiadomości od kogoś, kto udaje osobę, którą znasz. Jest to w zasadzie forma phishingu, realizowana za pośrednictwem wiadomości SMS. Często wydaje się, że oszuści dysponują podstawowymi informacjami o ofierze, albo po prostu liczą na trafienie na kogoś, kto niedawno dokonywał podobnych transakcji.
Kredyty obrazkowe: newsblog.pl.com
Aby uniknąć stania się ofiarą takiego oszustwa, powinniśmy z zasady traktować wiadomości od nieznanych numerów na WhatsApp jako ostrzeżenie. W przypadku podejrzanej wiadomości warto zweryfikować tożsamość nadawcy, kontaktując się z nim za pomocą innych kanałów komunikacji (na przykład media społecznościowe), zanim spełnimy rzekomą prośbę.
Złośliwe aplikacje
Ta kategoria zagrożeń dotyczy głównie użytkowników Androida, ponieważ system iOS od Apple nie pozwala na instalowanie aplikacji z innych źródeł niż oficjalny sklep.
W tym przypadku ofiary są nakłaniane do instalowania niebezpiecznych aplikacji (w formacie plików Androida) pod pozorem aktualizacji wydawanych przez oficjalne konta WhatsApp (z identycznym logo) lub rzekomo należące do znanych instytucji finansowych.
Kredyty obrazkowe: newsblog.pl.com
Po zainstalowaniu takiej aplikacji, smartfon staje się podatny na ataki. W zależności od rodzaju aplikacji, oszuści mogą uzyskać dostęp do kontaktów, historii połączeń, wiadomości, a także śledzić aktywność użytkownika. Ujawnione informacje mogą zawierać hasła lub inne poufne dane, do których można uzyskać dostęp za pomocą smartfona.
Oszustwo z kodem weryfikacyjnym
Pamiętasz, jak zakładałeś konto na WhatsApp?
Podajesz swój numer, a system automatycznie odczytuje kod weryfikacyjny przesłany w wiadomości SMS. Jeśli jednak logujesz się na nowym urządzeniu, musisz go wprowadzić samodzielnie.
W ramach oszustwa z kodem weryfikacyjnym, oszust może skontaktować się z Tobą przez SMS, WhatsApp lub połączenie głosowe, prosząc o kod, który „przypadkowo został wysłany” na Twój numer.
Kredyty obrazkowe: newsblog.pl.com
Nieświadoma osoba może udostępnić kod przestępcy (który często podszywa się pod pracownika obsługi klienta), umożliwiając mu dostęp do historii komunikacji w WhatsApp. Uzyskane w ten sposób konto może być wykorzystane do wyłudzania danych lub pieniędzy od znajomych ofiary poprzez oszustwa związane z podszywaniem się pod inne osoby.
Warto pamiętać, że oszustwa nie ograniczają się tylko do kont WhatsApp. Inne konta w mediach społecznościowych również mogą stać się celem ataku i zostać przejęte. Dlatego warto zainwestować w zaufane rozwiązania do ochrony tożsamości online.
Oszustwo związane z fałszywą ofertą pracy
Oszuści potrafią podszywać się pod prawdziwych pracodawców, a ich działania są często dobrze przemyślane i trwają przez kilka dni.
Tego typu oszustwo jest trudniejsze do rozpoznania niż bezpośrednia prośba o pieniądze. Możemy otrzymać propozycję pracy, która na początek polega na polubieniu lub obserwacji kilku losowych profili w mediach społecznościowych, za co otrzymamy wynagrodzenie.
Następnym krokiem jest próba wyłudzenia pieniędzy. Oszuści mogą poprosić nas o zapłatę za „odblokowanie” lepiej płatnych zadań. Ponieważ na początku otrzymaliśmy wynagrodzenie, oszustwo może wydawać się wiarygodne i wzbudzić nasze zaufanie.
Źródło: Reddit.com
Mimo, że możesz grać w tę grę do momentu, gdy zostaniesz poproszony o wpłatę, lepiej od razu unikać takich ofert.
Przestępcy nie mają skrupułów i mogą posuwać się do działań, które mogą być traumatyczne dla ofiar. Pamiętaj, że renomowane firmy nie szukają kandydatów do pracy w taki sposób. Najbardziej wiarygodnym sposobem kontaktu jest zaproszenie na rozmowę kwalifikacyjną online lub stacjonarną, która może zakończyć się otrzymaniem pracy.
Jeśli oferta wydaje Ci się zbyt atrakcyjna, spróbuj nawiązać kontakt z daną osobą za pośrednictwem mediów społecznościowych. Sprawdź, kto kryje się za wiadomością, zweryfikuj profil firmy w różnych kanałach społecznościowych, i przede wszystkim, nigdy nie płać za to, aby otrzymać wynagrodzenie.
Oszustwo związane z romansami i inwestycjami
Jeśli ludzie tracą oszczędności życia w wyniku oszustw, to nie tylko za pośrednictwem WhatsApp, ale też innych kanałów komunikacji zdalnej. Jest to problem o globalnej skali, gdzie niewinne osoby, często w starszym wieku lub w przedziale 40-50 lat, wpadają w pułapkę fałszywej miłości online i zostają emocjonalnie szantażowane w programach inwestycyjnych typu „piramida finansowa”.
Oszustwo zazwyczaj zaczyna się od przypadkowej wiadomości. Mówisz, że to pomyłka, oszust przeprasza, a następnie próbuje nawiązać normalną rozmowę. Z czasem relacja staje się coraz bliższa, oszust wzbudza zaufanie, a ofiara zaczyna odczuwać silną więź emocjonalną.
W innej wersji tego oszustwa, poznajesz kogoś w aplikacji randkowej. Znajomość nabiera tempa i oszust proponuje przeniesienie rozmowy na WhatsApp, aby stała się bardziej „osobista”. Z czasem akceptujesz, że wszystko jest autentyczne i zaczynasz wierzyć w to, że nawet przez WhatsApp można spotkać wartościowych ludzi. W tym momencie tracisz czujność.
To jest właśnie ten moment, w którym Twój „partner” proponuje Ci udział w bardzo zyskownym planie inwestycyjnym lub prosi o pomoc finansową, udając, że jest żołnierzem służącym w niebezpiecznym miejscu, który pilnie potrzebuje pieniędzy.
Kredyty obrazkowe: newsblog.pl.com
Możesz przeczytać o podobnym oszustwie na Reddit.
Dlaczego ludzie na to nabierają? Ponieważ ten rodzaj oszustwa jest zazwyczaj dobrze zaplanowany, a oszuści nie spieszą się z realizacją swojej pułapki. Czasami trwa to nawet kilka miesięcy. W ten sposób ofiara ma trudność z odmową, nawet jeśli podświadomie czuje, że coś jest nie tak. Oszustwa inwestycyjne są często powiązane z kryptowalutami.
Moja rada? W dzisiejszych czasach, gdy praca zdalna i globalizacja są na porządku dziennym, warto pozostawić sprawy sercowe w sferze rzeczywistości.
Zmodyfikowane wersje WhatsApp
Zapewne słyszałeś o WhatsApp Gold, WhatsApp Pink, WhatsApp Plus…
Użytkownicy WhatsApp często otrzymują wiadomości o możliwości zaktualizowania aplikacji do nowej wersji. W wiadomości może być link do pobrania lub bezpośrednio plik apk.
Pierwsza taka wiadomość pojawiła się w 2016 roku:
„Hej, w końcu wyciekła tajna złota wersja WhatsApp. Tej wersji używają tylko znane osoby. Teraz my też możemy z niej korzystać.” Kliknij ten link, aby pobrać.
WhatsApp oficjalnie poinformował, że żadna taka aktualizacja nie istnieje. W rzeczywistości to oszustwo, którego celem jest nakłonienie użytkowników do pobrania złośliwego oprogramowania.
Zasadą jest unikanie takich „aktualizacji” i weryfikowanie informacji na oficjalnej stronie WhatsApp.
Oszustwa związane z loterią i działalnością charytatywną
Oszustwa związane z loterią oferują „szczęśliwemu” zwycięzcy ogromne sumy pieniędzy. Ten sposób działania często wykorzystuje wizerunek znanych firm, posługując się ich logo i nazwami, aby wzbudzić zaufanie ofiary.
Następnie, ofiara jest proszona o skorzystanie z linku, który prowadzi do strony internetowej, wyglądającej na legalną.
Po wejściu na stronę pojawia się formularz z prośbą o podanie danych osobowych, takich jak numer dowodu osobistego, numer karty kredytowej. Ponadto, w niektórych przypadkach ofiary są proszone o dokonanie opłaty rejestracyjnej lub uiszczenie podatku w celu odebrania „wygranej”.
Nie trzeba dodawać, że żadna loteria nie istnieje, a ofiara jest po prostu okradana z wpłaconej kwoty.
Z drugiej strony, oszustwa związane z działalnością charytatywną wykorzystują ludzką empatię i proszą o wsparcie finansowe. W tych wiadomościach mogą pojawiać się fałszywe zdjęcia i informacje o „szlachetnych celach”, do których można dołożyć swoją cegiełkę już od 10 dolarów, korzystając z podanego linku.
Niestety, strony internetowe, do których prowadzą te linki, często nie są prawdziwymi witrynami organizacji charytatywnych i wykorzystują oszukańcze kanały płatności do kradzieży danych finansowych. Dlatego zawsze warto dokładnie sprawdzić daną organizację, zanim przekażemy darowiznę.
To nie wszystko!
Lista oszustw na WhatsApp jest niestety długa i stale się powiększa. Oszuści wciąż opracowują nowe metody i wykorzystują tę platformę komunikacyjną jako medium do rozprzestrzeniania swoich ataków.
Choć wiadomości na WhatsApp same w sobie nie są niebezpieczne, ważne jest zachowanie ostrożności, szczególnie w przypadku otrzymania wiadomości od nieznajomego. Oszuści mogą wydawać się wiarygodni, a ich działania mogą mieć na celu wzbudzenie strachu lub wykorzystanie naszej naiwności. Jedynym sposobem na ochronę jest czujność i świadomość, ponieważ nie istnieje oprogramowanie, które nas przed tym uchroni.
Na platformie Reddit można znaleźć wiele przykładów użytkowników, którzy trollują oszustów i publikują zrzuty ekranu z ich konwersacji. Mimo wszystko, najrozsądniej jest blokować takie numery i dzielić się screenami z kontaktami, aby szerzyć świadomość zagrożenia.
Nigdy nie trać czujności i ufaj swojej intuicji.
PS: Możesz użyć tych aplikacji do wyszukiwania numerów telefonów (oszustów).
newsblog.pl
Maciej – redaktor, pasjonat technologii i samozwańczy pogromca błędów w systemie Windows. Zna Linuxa lepiej niż własną lodówkę, a kawa to jego główne źródło zasilania. Pisze, testuje, naprawia – i czasem nawet wyłącza i włącza ponownie. W wolnych chwilach udaje, że odpoczywa, ale i tak kończy z laptopem na kolanach.