Wraz z ciągłym rozwojem zabezpieczeń w cyberprzestrzeni, cyberprzestępstwa stają się coraz bardziej zaawansowane. Hakerzy potrafią przejąć dane, niepostrzeżenie działając w tle. Jednym z przykładów tego typu zagrożeń jest atak typu Zero-Day.
W dalszej części artykułu zagłębimy się w szczegóły dotyczące luk i exploitów Zero-Day, przeanalizujemy ich mechanizmy działania oraz omówimy sposoby na rozpoznawanie i ochronę przed tego rodzaju atakami.
Czym są luki, exploity i ataki Zero-Day?
Luka Zero-Day to błąd w oprogramowaniu lub systemie, który został odkryty przez cyberprzestępcę, lecz nie jest znany deweloperom i dostawcom. Stanowi ona poważne zagrożenie, gdyż nie można jej załatać, dopóki nie zostanie publicznie ujawniona. Naprawa takiej luki może zająć nawet wiele miesięcy.
Nazwa „Zero-Day” nawiązuje do faktu, iż twórca oprogramowania ma zero dni na reakcję i usunięcie problemu.
Z kolei exploit Zero-Day to fragment kodu, który umożliwia instalację złośliwego oprogramowania lub przeprowadzenie ataku phishingowego w celu przejęcia kontroli nad systemem.
Atak Zero-Day polega na wykorzystaniu znanego exploita do zaatakowania komputera, sieci lub systemu. Ataki te są szczególnie groźne, ponieważ nie istnieją żadne znane metody obrony w momencie ich rozpoczęcia.
Jakie niebezpieczeństwa niosą ze sobą ataki Zero-Day i jakie są motywacje cyberprzestępców? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w dalszej części tekstu.
Dlaczego ataki Zero-Day są tak niebezpieczne?
Ataki Zero-Day stanowią poważne wyzwanie dla cyberbezpieczeństwa. Największym problemem jest tajność exploita lub nieznana luka w zabezpieczeniach.
Czasami taka luka może pozostać niezauważona przez długie miesiące. Specjalista nie jest w stanie jej naprawić, dopóki atak nie zostanie wykryty. Dodatkowo, programy antywirusowe często nie są w stanie wykryć ataków Zero-Day ze względu na brak sygnatur tego zagrożenia.
Ataki tego typu mogą wyrządzić ogromne szkody użytkownikom i organizacjom. Wielu cyberprzestępców wykorzystuje exploity Zero-Day w celu rozpowszechniania oprogramowania ransomware.
Według danych z portalu Check Point, w ciągu 72 godzin od odkrycia luki Log4j podjęto 830 000 prób jej wykorzystania.
Motywy sprawców ataków Zero-Day
- Kradzież danych: Główną motywacją cyberprzestępców jest chęć uzyskania korzyści finansowych. Kradną dane finansowe i wrażliwe informacje, takie jak wyciągi bankowe czy kody UPI.
- Hacktywizm: Niektórzy hakerzy atakują instytucje rządowe z przyczyn politycznych lub społecznych. Mogą wykradać poufne informacje lub niszczyć strony internetowe.
- Ataki sponsorowane przez państwa: Agencje rządowe wykorzystują exploity Zero-Day w celach szpiegowskich, cyberwojny lub zbierania danych wywiadowczych.
- Hakerzy w białych kapeluszach: Nie mają złych intencji. Wykorzystują luki Zero-Day, aby je zweryfikować i zgłosić twórcom oprogramowania, umożliwiając tym samym ich naprawę.
- Ataki wandalizacyjne: Niektóre osoby wykorzystują luki w zabezpieczeniach, aby wywołać chaos, uszkodzić systemy lub zakłócić działanie usług. Robią to z zemsty lub dla dreszczyku emocji.
- Czarny rynek: Cyberprzestępcy mogą sprzedawać luki i exploity Zero-Day oferentowi, który zaoferuje najwyższą cenę, np. rządom, przestępcom lub korporacjom.
- Zorganizowane grupy przestępcze: Niektóre organizacje przestępcze wykorzystują ataki Zero-Day do prowadzenia nielegalnej działalności, takiej jak handel narkotykami, przemyt ludzi itp.
To tylko kilka przykładów grup, które wykorzystują ataki Zero-Day. Ważne jest, aby zdawać sobie sprawę z zagrożeń cybernetycznych i podejmować działania, które pozwolą uniknąć ich konsekwencji.
Jak przebiega atak Zero-Day?
Celem atakujących mogą być departamenty rządowe, urządzenia, oprogramowanie, internet rzeczy (IoT), duże firmy oraz organizacje, które posiadają podatne systemy lub elementy infrastruktury.
Poniżej omówimy etapy ataku Zero-Day.
Etap I
Cyberprzestępcy starają się odnaleźć luki w zabezpieczeniach popularnych aplikacji, platform lub stron internetowych. Luką może być błąd w kodzie, brak szyfrowania lub niechroniona część oprogramowania umożliwiająca nieautoryzowany dostęp.
Etap II
Haker odnajduje lukę w oprogramowaniu przed jego twórcą i dostawcą. Następnie tworzy exploit Zero-Day, który pozwala mu na wykorzystanie tej luki.
Exploit Zero-Day może zawierać złośliwe oprogramowanie, które po zainstalowaniu może rozprzestrzeniać kolejne szkodliwe elementy. Może również działać w imieniu administratora i wykonywać złośliwe działania. W tym momencie twórca oprogramowania nie jest świadomy zagrożenia. Haker może także sprzedać lukę lub exploit na czarnym rynku.
Etap III
Haker planuje atak, który może być wymierzony w konkretny cel lub przeprowadzony na masową skalę. Exploit jest rozpowszechniany za pomocą phishingu lub ataków typu spear phishing.
Etap IV
Ofiara pobiera lub instaluje złośliwe oprogramowanie poprzez wiadomości e-mail lub kliknięcie w niebezpieczne linki. Złośliwe oprogramowanie infekuje przeglądarkę, system operacyjny, aplikacje lub sprzęt.
Etap V
Dostawca oprogramowania dowiaduje się o luce podczas testów lub od zewnętrznych klientów. Informuje o problemie zespół programistów. Specjaliści usuwają lukę i publikują aktualizację. Użytkownicy, którzy zaktualizują oprogramowanie, są chronieni przed atakiem.
Rodzaje luk systemowych w ataku Zero-Day
Poniżej przedstawiono rodzaje luk, które są celem hakerów Zero-Day:
- Luki w systemie operacyjnym: Hakerzy wykorzystują luki w systemach operacyjnych, aplikacjach lub serwerach, aby uzyskać dostęp do systemu.
- Przeglądarki internetowe i wtyczki: Przeglądarki internetowe są często wykorzystywane do uzyskiwania dostępu do systemu. Celem atakujących są także wtyczki, rozszerzenia oraz dodatki do przeglądarek, takie jak Java i Adobe Flash.
- Luki w sprzęcie: Hakerzy atakują luki w oprogramowaniu układowym lub chipsecie urządzeń. Ich naprawa jest trudna, gdyż wymaga aktualizacji sprzętu.
- Protokoły sieciowe: Wykorzystywane są luki w protokołach sieciowych lub urządzeniach, takich jak routery i przełączniki. Może to zakłócić połączenie sieciowe systemu i umożliwić nieautoryzowany dostęp.
- Robaki komputerowe: Hakerzy mogą wykorzystywać robaki do infekowania systemów. Ataki robaków Zero-Day są trudne do wykrycia, ponieważ szybko rozprzestrzeniają się w sieci.
- Złośliwe oprogramowanie Zero-Day: Jest ono nieznane i nie ma dostępnego oprogramowania antywirusowego, które potrafi je wykryć. Hakerzy rozpowszechniają je za pomocą złośliwych stron internetowych lub wiadomości e-mail.
- Inne luki: Dotyczą one nieprawidłowych algorytmów, braku szyfrowania, problemów z bezpieczeństwem haseł czy braku autoryzacji.
Jak rozpoznać atak Zero-Day?
Ataki Zero-Day są trudne do wykrycia zarówno dla specjalistów, jak i dla dostawców oprogramowania. Informacje o exploicie pojawiają się dopiero po jego zidentyfikowaniu.
Poniżej przedstawiono metody, które mogą pomóc w rozpoznaniu ataków Zero-Day:
- Analiza kodu: Sprawdza kod binarny pliku pod kątem podejrzanej aktywności. Ma jednak pewne ograniczenia – wykrycie złośliwego oprogramowania jest utrudnione, gdy kod jest złożony.
- Analiza zachowania: Niewyjaśniony wzrost ruchu, nietypowy dostęp do plików i podejrzane procesy w systemie mogą sygnalizować atak Zero-Day.
- Systemy wykrywania włamań (IDS): Wykrywają złośliwą aktywność, luki w zabezpieczeniach i znane exploity.
- Technika piaskownicy: Izoluje aplikację od reszty systemu, co pomaga zapobiegać rozprzestrzenianiu się ataku Zero-Day.
- Skanowanie podatności: Pozwala na identyfikowanie, skanowanie, określanie priorytetów i naprawianie luk w zabezpieczeniach.
- Zarządzanie aktualizacjami: Polega na instalowaniu poprawek w systemach, które są podatne na ataki. Zazwyczaj opiera się na skanowaniu w poszukiwaniu luk.
Jak zapobiegać atakom Zero-Day?
Zapobieganie atakom Zero-Day jest trudne, gdyż luki nie są znane twórcom oprogramowania. Oto kilka wskazówek, które mogą pomóc w ochronie przed tymi atakami:
- Program bezpieczeństwa: Opracowanie programu bezpieczeństwa z uwzględnieniem rodzaju działalności oraz związanego z nią ryzyka. Należy również stworzyć kompetentny zespół.
- Zarządzany dostawca usług bezpieczeństwa: Monitoruje firmy przez całą dobę, co pozwala na szybkie wykrywanie zagrożeń, takich jak phishing, oraz ochronę przed cyberprzestępczością.
- Zapora aplikacji internetowej (WAF): Skanuje ruch przychodzący, identyfikuje zagrożenia i blokuje niebezpieczne strony internetowe.
- Ulepszone zarządzanie aktualizacjami: Pozwala uniknąć ataków Zero-Day poprzez szybkie usuwanie luk w oprogramowaniu.
- Zarządzanie lukami w zabezpieczeniach: Naprawia luki i zmniejsza ogólne ryzyko związane z projektem oprogramowania.
- Regularne aktualizowanie oprogramowania: Zmniejsza ryzyko ataku Zero-Day. Hakerzy dysponują obszerną wiedzą o zabezpieczeniach organizacji, więc regularne aktualizacje są niezbędne.
- Częste testy: Pozwalają na identyfikację potencjalnych luk Zero-Day.
- Szkolenia dla pracowników: Powinni być świadomi zagrożeń, technik inżynierii społecznej oraz znać narzędzia do zgłaszania prób phishingu.
- Plan tworzenia kopii zapasowych: Pozwala na odzyskanie danych w przypadku ataku.
Przykłady ataków Zero-Day
Poniżej przedstawiono kilka przykładów ataków Zero-Day:
#1. Stuxnet
Ten atak Zero-Day został odkryty w 2010 roku przez zespoły bezpieczeństwa NSA i CIA. Jest to złośliwy robak komputerowy, który atakuje systemy SCADA. Stuxnet zaszkodził programowi nuklearnemu Iranu. Do ataku wykorzystano wiele luk Zero-Day w systemie Windows.
#2. Heartbleed
Heartbleed to luka Zero-Day w bibliotece szyfrowania OpenSSL. W 2014 roku umożliwiła hakerom kradzież danych ze stron i usług korzystających z wadliwej wersji OpenSSL. Uświadomiła ona, jak ważne jest szybkie usuwanie luk i ochrona danych.
#3. Shellshock
Shellshock to luka Zero-Day w interpreterze wiersza poleceń Bash, która została odkryta we wrześniu 2014 roku. Umożliwiła hakerom uzyskanie nieautoryzowanego dostępu i wykonywanie dowolnych poleceń.
#4. Adobe Flash Player
Hakerzy odnaleźli wiele luk Zero-Day w Adobe Flash Player. Wykorzystywali złośliwe pliki flash w załącznikach do wiadomości e-mail lub na stronach internetowych w celu przejęcia kontroli nad systemami.
#5. Zoom
W 2020 roku odkryto lukę Zero-Day w platformie wideokonferencyjnej Zoom. Haker mógł uzyskać zdalny dostęp do systemu użytkownika, który korzystał ze starszej wersji systemu Windows.
#6. Apple iOS
System iOS firmy Apple padł ofiarą luk Zero-Day, które umożliwiły hakerom zdalne łamanie zabezpieczeń iPhone’ów w 2020 roku i we wrześniu 2023. Oprogramowanie szpiegowskie Pegasus wykorzystywało te luki do atakowania urządzeń z systemem IOS, ponieważ korzysta z nich wiele osób, w tym dziennikarze i pracownicy rządowi.
#7. Operacja Aurora
Operacja Aurora była wymierzona w organizacje takie jak Google, Adobe Systems, Akamai Technologies, Rackspace, Juniper Network, Yahoo, Symantec i Morgan Stanley. Atak rozpoczął się w połowie 2009 roku, a został odkryty w 2010. Wykorzystano w nim lukę Zero-Day w przeglądarce Internet Explorer.
#8. Twitter
W 2022 roku Twitter doświadczył naruszenia bezpieczeństwa w wyniku ataku Zero-Day. Hakerzy znaleźli listę 5,4 miliona kont, które wykorzystywały lukę.
Co zrobić, gdy staniesz się ofiarą ataku Zero-Day?
- Odizoluj zainfekowane systemy.
- Zachowaj dowody, takie jak zrzuty ekranu lub raporty, aby przeprowadzić analizę.
- Skontaktuj się z zespołem ds. bezpieczeństwa, który ma doświadczenie w obsłudze tego rodzaju ataków.
- Jak najszybciej usuń lukę z pomocą zespołów ds. oprogramowania i bezpieczeństwa. Przywróć także dotknięte systemy.
- Przeanalizuj przyczyny ataku Zero-Day i zaplanuj program zarządzania bezpieczeństwem.
- Poinformuj zainteresowane strony, zespoły prawne i wyższe władze o ataku.
Pamiętaj, że w przypadku poważnego naruszenia bezpieczeństwa danych w organizacji należy rozważyć podjęcie kroków prawnych.
Podsumowanie
Ataki Zero-Day stanowią poważne zagrożenie dla cyberbezpieczeństwa. Ich wykrycie i powstrzymanie jest trudne, dlatego niezbędne jest przestrzeganie najlepszych praktyk.
Ważne jest, aby stworzyć silny zespół ds. bezpieczeństwa, który będzie składał się z badaczy i programistów specjalizujących się w bezpieczeństwie, co pozwoli na załatanie luk Zero-Day.
Ponadto, stosowanie oprogramowania, które jest zgodne z wymogami cyberbezpieczeństwa, ma fundamentalne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa.
newsblog.pl