Kompleksowy przewodnik po planie zarządzania konfiguracją

Solidny plan zarządzania konfiguracją umożliwia sprawne definiowanie, dokumentowanie, nadzorowanie, kierowanie, wdrażanie i kontrolowanie modyfikacji w obrębie różnorodnych elementów składowych projektu. Jest to nieodzowne w dziedzinie inżynierii systemów i zarządzania, gdzie kluczowe jest monitorowanie i śledzenie usług oraz zasobów IT w całym przedsiębiorstwie.

Fundamentem skutecznego planu zarządzania konfiguracją jest uwzględnienie wszystkich komponentów, wraz z udokumentowaniem ich funkcjonalnych powiązań i możliwości. Dla zapewnienia najwyższej jakości usług IT konieczne jest przestrzeganie wytycznych zawartych w bibliotece infrastruktury IT (ITIL). Ta struktura obejmuje różne usługi IT, takie jak backup danych, usługi chmurowe, ochrona sieci, usługi zarządzania drukiem, pomoc techniczna, doradztwo IT oraz inne. ITIL prezentuje usystematyzowane podejście do zarządzania ryzykiem, implementacji efektywnych kosztowo praktyk oraz wzmacniania relacji z klientami.

Przyjrzyjmy się bliżej planowi zarządzania konfiguracją, jego zaletom, celom, składowym elementom oraz najlepszym praktykom.

Czym jest Zarządzanie Konfiguracją?

Zarządzanie konfiguracją to proces utrzymywania spójności funkcjonalności, efektywności i właściwości fizycznych produktu w oparciu o jego projekt, informacje operacyjne i wymagania przez cały cykl jego istnienia.

Proces ten można podzielić na pięć etapów:

• Stworzenie planu zarządzania konfiguracją: Pierwszym krokiem jest opracowanie dokumentu, który precyzyjnie opisuje procedurę rejestrowania, zarządzania i testowania konfiguracji projektu. Plan ten obejmuje wprowadzenie do każdego elementu, ogólny zarys projektu oraz strategie zarządzania.
• Określenie wymagań konfiguracyjnych: To kluczowy etap, który realizuje się poprzez spotkania z interesariuszami i analizę produktów.
• Dokumentacja: Po zebraniu wszystkich wymagań konfiguracyjnych, należy je udokumentować, co umożliwia ocenę postępu poprzez porównanie zmian z bazowymi konfiguracjami.
• Monitorowanie konfiguracji: Jest to niezbędny element zarządzania konfiguracją, realizowany poprzez rozliczanie statusu. Jego głównym celem jest poznanie przeszłych i aktualnych wersji konfiguracji.
• Testowanie zgodności: Ostatni, ale równie istotny etap, to weryfikacja, w jakim stopniu projekt lub oprogramowanie spełnia wymagania konfiguracyjne. Inaczej mówiąc, jest to audyt, którego głównym celem jest upewnienie się, że efekt pracy spełnia oczekiwania.

Co Rozumiemy Przez Plan Zarządzania Konfiguracją?

Niezależnie od wielkości firmy, rozpoczęcie projektu zawsze wymaga zdefiniowania konkretnych procedur. Poprzez rozłożenie każdego procesu na mniejsze kroki, można łatwo zaplanować każdy z nich. W tym kontekście plan zarządzania konfiguracją pomaga w kontrolowaniu, dokumentowaniu, definiowaniu, zarządzaniu i audytowaniu zmian w każdym elemencie projektu. Plan ten zawiera procedury i wymogi niezbędne dla działań związanych z zarządzaniem konfiguracją, umożliwiając jednocześnie kontrolę i zarządzanie projektem zgodnie z potrzebami klienta.

Właściwe planowanie konfiguracji polega na zdefiniowaniu elementów projektu, które podlegają konfiguracji i które wymagają pewnych formalnych zmian. Te elementy mogą dotyczyć koloru, rozmiaru, kształtu, wagi i użytych materiałów. Poszczególne specyfikacje, w oparciu o ich funkcje, determinują możliwości każdego produktu i pozwalają osiągnąć pożądany rezultat.

Na przykład samochód. Jego specyfikacje fizyczne to kolor, liczba drzwi, natomiast specyfikacje funkcjonalne to przyspieszenie do 100 km/h w 5 sekund lub automatyczne blokowanie drzwi.

Zarządzanie konfiguracją składa się z pięciu etapów – planowania, identyfikacji, kontroli, rozliczania statusu i audytu. Proces ten jest szeroko stosowany przez organizacje wojskowe w celu kontrolowania i zarządzania zmianami w całym cyklu życia złożonych systemów, takich jak pojazdy wojskowe, systemy informatyczne czy systemy uzbrojenia.

Cele Planu Zarządzania Konfiguracją

Wdrożenie planu zarządzania konfiguracją w firmie działa jako swoisty parasol ochronny dla projektu. Umożliwia on zarządzanie i monitorowanie tworzonego produktu lub oprogramowania wraz z jego wersjami, a także kontrolowanie konfiguracji oprogramowania, narzędzi i sprzętu przez cały cykl życia.

Aby utrzymać się na rynku i uniknąć niepożądanych sytuacji oraz zagrożeń, które mogą zniszczyć firmowe zasoby, konieczne jest nadążanie za rozwojem technologii. Główne cele planu zarządzania konfiguracją to:

• Stworzenie planu dla każdego konfigurowalnego elementu
• Zdalna administracja systemem
• Skrócenie czasu przestoju użytkowników
• Niezawodne kopie zapasowe
• Konfiguracja stacji roboczej
• Obsługa wielu użytkowników

Dlaczego Plan Zarządzania Konfiguracją Jest Konieczny?

Zarządzanie konfiguracją wymaga mechanizmu do przechowywania i zarządzania danymi. ITIL wprowadził nową koncepcję systemu zarządzania konfiguracją (CMS), który zastępuje bazę danych zarządzania konfiguracją (CMDB).

Podstawową różnicą jest to, że CMDB reprezentuje pojedyncze monolityczne repozytorium, podczas gdy CMS to system oparty na koncepcji CMDB. CMDB współpracują ze sobą, wspierając proces zarządzania.

W ten sposób proces zarządzania konfiguracją wraz z jego repozytorium, CMS lub CMDB, mierzy się z problemami sprzeczności i nakładania się danych. Aby sprostać tym wyzwaniom, wprowadzono plan zarządzania konfiguracją, który pozwala na uzgodnienie i scalenie elementów CI, prezentując jedno źródło wiarygodnych informacji.

Plan zarządzania konfiguracją służy czterem kluczowym celom: dostarczaniu usług, bezpieczeństwu, zgodności i spójności. Wyobraźmy sobie sytuację, w której tradycyjne centrum danych posiada dziesiątki przełączników sieciowych, serwerów fizycznych, urządzeń pamięci masowej. Zrozumienie środowiska jest niezbędne, aby upewnić się, że każda aplikacja, system operacyjny i urządzenie są skonfigurowane we właściwy sposób.

Może się to wydawać problematyczne i skomplikowane, ale plan zarządzania konfiguracją jest niezbędny do zapewnienia większej spójności środowiska IT. W efekcie, gdy urządzenie lub aplikacja wymaga wymiany lub serwisu, solidny plan stanowi podstawę diagnozy problemu, a rozwiązanie pojawia się znacznie szybciej.

Plany zarządzania konfiguracją odgrywają kluczową rolę w świecie opartym na technologii. Wiele sektorów korzysta z jego zalet, takich jak:

• Redukcja ryzyka naruszeń bezpieczeństwa i przestojów, dzięki śledzeniu zmian.
• Zapewnienie szczegółowej wiedzy na temat elementów konfiguracji, co eliminuje niepotrzebne powielanie zasobów i prowadzi do obniżenia kosztów.
• Poprawa doświadczeń klientów i pracowników poprzez natychmiastową identyfikację i naprawę nieprawidłowych konfiguracji.
• Ścisła kontrola procesów, poprzez zdefiniowanie formalnych zasad monitorowania, audytu i identyfikacji zasobów.
• Pomoc w przejrzystym rozliczaniu statusu i lepszym zarządzaniu wydaniami.
• Szybsze przywracanie sprawności urządzeń, systemów operacyjnych lub aplikacji.
• Szybsze rozwiązywanie problemów i większa elastyczność.
• Zapewnienie usług wysokiej jakości.
• Większa elastyczność, skalowalność i wgląd w każdy element konfigurowalny w organizacji.

Główne Elementy i Etapy Planu Zarządzania Konfiguracją

Usługi IT i infrastrukturalne powinny zawsze posiadać wcześniej zaplanowaną strukturę dla każdego elementu procesu, aby kierownik projektu lub interesariusz mógł łatwo identyfikować, dokumentować i audytować całość procesu. Ponadto, należy szukać obszarów do poprawy i rozwijać plan.

Plan zarządzania konfiguracją obejmuje:

• Polityki, role, obowiązki, standardy, zakres i cele
• Elementy konfiguracji, które, w przypadku nieprawidłowej obsługi, mogą zagrażać usługom IT i infrastrukturalnym
• Kontrola zmian we wszystkich konfiguracjach
• Sposób rejestrowania i raportowania stanu wszystkich konfigurowalnych elementów
• Proces weryfikacji poprawności i kompletności wszystkich elementów w celu zapewnienia identyfikowalności, audytowalności i rozliczalności
• Kontrola konfiguracji, w tym kontrola dostępu, wersji, kompilacji, ochrony i wydań.
• Kontrola interfejsu w celu rejestrowania, identyfikowania i zarządzania informacjami na styku co najmniej dwóch organizacji, np. wydań systemu i interfejsów.
• Ustanowienie zasobów z odpowiednim planowaniem w celu kontrolowania konfiguracji wszystkich zasobów, co przekłada się na pełne utrzymanie systemu zarządzania konfiguracją.
• Zarządzanie podwykonawcami i dostawcami uczestniczącymi w procesie zarządzania.

W związku z tym menedżer konfiguracji i administrator narzędzi muszą wykonać następujące kroki w procesie planowania:

• Utrzymywanie planu zarządzania konfiguracją
• Określenie wymagań dotyczących aktualizacji modelu konfiguracji
• Przegląd zadań związanych ze zmianą systemu zarządzania konfiguracją
• Aktualizacja modelu danych systemu zarządzania konfiguracją
• Śledzenie zapotrzebowania na nowy typ CI
• Sprawdzenie wymagań dotyczących modyfikacji CI
• Utworzenie nowego typu CI
• Skonfigurowanie nowego CI
• Sprawdzenie, czy wymagana jest aktualizacja zasad
• Utrzymywanie zasad zarządzania konfiguracją
• Konfigurowanie zasad zarządzania konfiguracją
• Aktualizacja systemu zarządzania konfiguracją

Różne Etapy Planu Zarządzania Konfiguracją

Plan zarządzania konfiguracją pomaga wszystkim uczestnikom projektu w zrozumieniu konfiguracji każdego elementu. Dzięki temu kierownicy projektów mogą tworzyć strategie, które pozwolą osiągnąć rezultaty potrzebne do ukończenia projektów. Jest to również pomocne dla interesariuszy, którzy mogą śledzić postępy i wyniki projektu. W celu realizacji takich strategii, menedżer powinien przejść przez cztery etapy tworzenia i wdrażania planu konfiguracji.

#1. Identyfikacja Elementów Konfigurowalnych

Na początku konieczne jest określenie konfigurowalnych elementów projektu. Pomaga to w opracowaniu indywidualnej metody dla każdego elementu CI. Ten element umożliwia poznanie pozycji, która podlega zarządzaniu, komponentów produktu, struktury komponentów i wersji artykułów.

#2. Kontrola Konfiguracji

W tym etapie kontroluje się działania związane z zarządzaniem produktem lub jego elementami dostarczanymi, jak również z dokumentacją przez cały cykl życia projektu. W drugim etapie określa się elementy, które podlegają kontroli, możliwe do kontrolowania zmiany oraz osoby odpowiedzialne za te zmiany.

#3. Rachunkowość Stanu

Ten etap polega na rejestrowaniu i raportowaniu zmian w elementach, a w szczególności: statusu, wprowadzonych zmian, czasu i miejsca zmian oraz komponentów, których dotyczą.

#4. Audyt i Weryfikacja

Ostatni etap jest niezbędny do zweryfikowania poprawności produktu, komponentów i konfiguracji, aby upewnić się, że spełniają one wymagania. Sprawdza się również, czy informacje dotyczące rozliczania stanu są poprawne. Oprócz zapewnienia poprawności elementów konfiguracji, ten etap pomaga również w:

• Upewnieniu się, że zmiany są zarejestrowane, zatwierdzone, śledzone, wdrożone i ocenione
• Ocenieniu efektywności projektu

Obszary Zastosowania Planów Zarządzania Konfiguracją

Zarządzanie konfiguracją ma kluczowe znaczenie dla usług IT i infrastruktury. Poniżej przedstawiono kilka obszarów, gdzie zarządzanie konfiguracją odgrywa znaczącą rolę.

Zarządzanie Kodem Źródłowym (SCM)

SCM to metoda śledzenia zmian w repozytorium kodu źródłowego, wykorzystywana przez wiele organizacji. W przeszłości programiści mieli trudności, gdyż nieświadomie nadpisywali swoją pracę. Dobre planowanie zapobiega utracie efektów pracy, nadpisywaniu kodu i podobnym problemom. SCM może również zwiększyć wgląd i transparentność w organizacji.

Inżynieria Kompilacji

Inżynieria kompilacji często wiąże się z wyzwaniami takimi jak brak odtwarzalności, dodatkowe długi techniczne, obawy dotyczące bezpieczeństwa i zależności. Aby sprostać tym problemom, potrzebne jest spójne środowisko kompilacji, oparte na systematycznym, ujednoliconym i standardowym podejściu, które zapewnia regularny przepływ pracy.

Konfiguracja Środowiska

Wiele osób pracujących w tym samym zespole projektowym oznacza często różnorodne pomysły i rozbieżne wyniki. Aby zmniejszyć niespójności, organizacje konfigurują środowisko, prosząc programistów o trzymanie się zatwierdzonych elementów projektu, takich jak kontrola zmian, inżynieria wydań i wdrożenia.

Ważne Terminy Dotyczące Zarządzania Konfiguracją

Baza Danych Zarządzania Konfiguracją

Baza Danych Zarządzania Konfiguracją (CMDB) jest centralnym repozytorium danych, które działa jak hurtownia danych. Przechowuje informacje o środowisku IT, będąc niezbędną bazą danych dla zarządzania konfiguracją. CMDB precyzyjnie przechowuje dane konfigurowalnych elementów w jednym miejscu.

Elementami konfiguracji mogą być serwery, maszyny wirtualne, aplikacje, kontenery czy struktury logiczne takie jak portfolia i routery. Dokładność i ciągła aktualizacja CMDB jest niezbędna do jej pełnej funkcjonalności.

CMDB pomaga zespołom IT na wiele sposobów, począwszy od minimalizacji przestojów i skrócenia czasu, poprzez unikanie kar za naruszenie bezpieczeństwa, po utrzymanie raportowania i śledzenia. Co więcej, ułatwia menedżerom technologii planowanie całego procesu zarządzania konfiguracją z pomocą architektury korporacyjnej wysokiego poziomu i zarządzania zasobami.

Audyty Konfiguracji

Audyty konfiguracji pomagają w śledzeniu zmian, które faktycznie zostały wprowadzone w zatwierdzonym produkcie. Gwarantują, że elementy konfiguracji spełniają wymagania funkcjonalne i są zgodne ze standardami branżowymi, przepisami rządowymi i politykami danej firmy.

Plan zarządzania konfiguracją zakłada strategię audytu, aby zapewnić skuteczność i poprawność zarządzania konfiguracją. Audyty określają działania i czynności operacyjne związane z elementami konfiguracji.

Najlepsze Praktyki Dotyczące Planu Zarządzania Konfiguracją

Aby upewnić się, że zasoby firmy są stale dostępne i wszystko funkcjonuje bez zarzutu, konieczne jest skonfigurowanie każdego elementu, stosując się do następujących zasad:

• Analiza procesów, ludzi i technologii: Skuteczny plan zarządzania konfiguracją, obejmujący procesy, ludzi i technologię jest znacznie ważniejszy od samego uruchomienia i korzystania z narzędzia do zarządzania.
• Śledzenie zmian: Warto rozważyć użycie zestawów zmian zamiast pojedynczych plików do śledzenia zmian związanych z zarządzaniem konfiguracją. Zestawy zmian śledzą zmiany w grupie struktur katalogów, plików, komentarzy testów jednostkowych, zmian środowiska, przyczyn zmian i innych.
• Wczesna identyfikacja i testowanie: Zastosowanie podejścia wczesnej identyfikacji i testowania pozwala na wychwycenie błędów i szkodliwych regresji w planie zarządzania konfiguracją.
• Nie pozostawiaj punktów końcowych: Aby uniknąć zagrożeń bezpieczeństwa i spadku wydajności, menedżerowie muszą scentralizować narzędzia i procesy, co umożliwi skuteczne zarządzanie zmianami w każdym punkcie końcowym.
• Testowanie wydajności: Monitorowanie wydajności jest niezbędne do natychmiastowego wykrywania zmian. Testowanie wydajności daje całościowy wgląd w najnowsze zmiany w funkcjonalności systemu.
• Unikaj rozwiązywania problemów z kodem: Nie należy korzystać z kodu, który nie jest zdefiniowany w repozytorium zarządzania konfiguracją. W ten sposób przyszli recenzenci nie natrafią na problem, który może prowadzić do subtelnych błędów i konfliktów kodu.

Podsumowanie

Skuteczny plan zarządzania konfiguracją ma kluczowe znaczenie. Wymaga on odpowiednich zasobów, dobrze skonfigurowanego pulpitu i innych elementów. Jeżeli celem jest optymalne funkcjonowanie systemów i dostęp do zasobów, należy upewnić się, że konfiguracje są w najlepszej możliwej wersji.

Można usprawnić proces, tworząc standardy, utrzymując dokumentację, weryfikując integralność konfiguracji, aktualizując procedury, kontrolując wersje i wiele innych. Efektem tych działań będzie zwiększona produktywność, większa odporność, zadowoleni pracownicy i uporządkowana baza danych.