Pamięć operacyjna RAM to element komputera, który stosunkowo łatwo i bezpiecznie można poddać optymalizacji. Zabieg ten, zwłaszcza w przypadku zadań takich jak renderowanie grafiki 3D, montaż wideo czy granie w gry, może znacząco wpłynąć na szybkość działania naszego sprzętu. Jeśli Twoje kości RAM pracują z prędkością niższą niż ta deklarowana przez producenta, powinieneś skorzystać z profilu XMP lub innej formy podkręcenia, aby w pełni wykorzystać ich potencjał. W tym artykule pokażemy Ci, jak to zrobić krok po kroku.
Czym są profile XMP i dlaczego warto je modyfikować?
XMP, czyli Extreme Memory Profiles, to technologia, która pozwala na zwiększenie wydajności pamięci RAM poprzez podkręcenie jej taktowania. Chociaż XMP jest standardem opracowanym przez firmę Intel, można go spotkać również w komputerach opartych na procesorach AMD, gdzie występuje pod różnymi nazwami, takimi jak DOCP, EOCP, RAMP czy EXPO. Wszystkie te rozwiązania mają jeden cel: podniesienie prędkości działania pamięci RAM do poziomu zgodnego z deklaracjami producenta, a nawet powyżej. Pamięć RAM nie jest tak skomplikowana, jak mogłoby się wydawać, a krótki przewodnik po jej tajnikach na pewno Ci pomoże.
Po zakupie nowej lub używanej pamięci RAM, płyta główna Twojego komputera najczęściej nie jest w stanie od razu wykorzystać pełnej prędkości modułów. Często zdarza się, że taktowanie pamięci osiąga zaledwie połowę wartości nominalnej. Wynika to z faktu, że reklamowana prędkość jest w rzeczywistości wynikiem przetaktowania, a praca pamięci z niższą częstotliwością zapewnia stabilność systemu.
Chociaż tworzenie całkowicie niestandardowego profilu XMP lub SPD dla pamięci RAM jest dość zaawansowanym procesem, możesz zacząć od wykorzystania gotowych profili XMP i dostosować je do swoich potrzeb, aby w pełni wykorzystać potencjał swojej pamięci. Poniżej dowiesz się, jak aktywować XMP i jak je skonfigurować.
Krok 1: Uruchom ponownie lub wyłącz komputer i wejdź do BIOS-u
Aby skorzystać z profilu XMP lub opcji podkręcenia pamięci, najpierw należy wyłączyć lub ponownie uruchomić komputer i przejść do ustawień BIOS.
Aby wejść do BIOS-u, zazwyczaj należy wcisnąć klawisz DEL na klawiaturze podczas uruchamiania komputera. Klawisz DEL jest najczęściej stosowanym, ale niektórzy producenci płyt głównych mogą stosować inne klawisze. Dokładne informacje na ten temat znajdziesz w instrukcji obsługi swojej płyty głównej lub w poradnikach online, jak wejść do BIOS-u w Windows 10 i 11.
Podczas uruchamiania komputera, na ekranie pojawi się logo producenta płyty głównej, a często także informacja, który klawisz należy nacisnąć, aby wejść do BIOS-u. Niestety, ten komunikat może być wyświetlany zbyt krótko, zwłaszcza jeśli masz dysk SSD lub korzystasz z funkcji szybkiego uruchamiania systemu Windows. Dlatego warto sprawdzić tę informację z wyprzedzeniem.
Krok 2: Znajdź ustawienia podkręcania pamięci w BIOS-ie
Interfejs BIOS różni się w zależności od producenta płyty głównej, co może utrudnić znalezienie opcji związanych z XMP. Konieczne będzie więc trochę poszukiwań. W naszym przykładzie korzystamy z płyty głównej ASUS z procesorem AMD Ryzen, gdzie opcja XMP jest oznaczona jako DOCP. Szukaj nazw takich jak „overclocking” (OC), „tweaker”, „custom”, „extreme” lub podobnych. Powinny one skierować Cię do ustawień XMP lub opcji podkręcania pamięci. Często opcje te znajdują się w tej samej sekcji, co ustawienia podkręcania procesora.
Jak widać na powyższym obrazku, pamięć RAM pracuje z częstotliwością 2133 MHz. Ten konkretny zestaw pamięci ma oznaczenie 3200 MHz, więc do tej wartości chcemy go ustawić. W trybie „EzMode” płyty głównej ASUS, opcję DOCP można łatwo aktywować, ponieważ jest dostępna bezpośrednio pod statusem DRAM.
Na tym obrazku widać, że włączyliśmy profil podkręconej pamięci w trybie EzMode. Wystarczyło kliknąć opcję „Wyłączone” i wybrać „Profil nr 1”. To najprostszy sposób na zwiększenie prędkości pamięci RAM do reklamowanej wartości. Jednak wiele zestawów RAM ma potencjał, aby działać jeszcze szybciej, co pokażemy w trybie zaawansowanym.
Krok 3: Zaawansowane ustawienia XMP i podkręcania pamięci
Aby przejść do trybu zaawansowanego na płycie głównej ASUS, naciśnij klawisz F7 lub kliknij „Tryb zaawansowany” w lewym dolnym rogu ekranu. Podobne ustawienia znajdziesz na innych płytach głównych.
Przejdź do zakładki „Ai Tweaker” i znajdź opcję „Ai Overclock Tuner”. Jeśli wcześniej aktywowałeś profil DOCP nr 1 w trybie EzMode, powinna być już widoczna informacja „DOCP”. W przeciwnym razie, będzie wyświetlone „Auto”. W takim wypadku kliknij w „Auto” i wybierz opcję DOCP lub jej odpowiednik dla profilu podkręconej pamięci.
W przeciwieństwie do domyślnych profili podkręcania, w zaawansowanych ustawieniach masz możliwość przekroczenia prędkości deklarowanej przez producenta pamięci RAM i eksperymentowania z jeszcze wyższymi wartościami, aby osiągnąć jeszcze lepszą wydajność.
Krok 4: Wybierz prędkość taktowania pamięci RAM
W zakładce „Ai Tweaker”, po ustawieniu „Ai Overclock Tuner” na profil podkręconej pamięci (w naszym przypadku DOCP), powinieneś zobaczyć więcej opcji, takich jak „Częstotliwość BCLK”, „Częstotliwość pamięci” i „Częstotliwość FCLK”.
Nie zalecamy zmian w ustawieniach „Częstotliwości BCLK”, a przy zmianach „Częstotliwości FCLK” zachowaj szczególną ostrożność. Najbezpieczniej jest eksperymentować z „Częstotliwością pamięci”, ponieważ ma ona bezpośredni wpływ na wydajność i łatwiej ją kontrolować niż pozostałe parametry.
Kliknij w menu rozwijane „Częstotliwość pamięci” i wybierz żądaną prędkość. W następnej sekcji dowiesz się, jak eksperymentować z wartościami wyższymi niż te ustawione w gotowych profilach.
Dostosowywanie profili XMP
Jeśli chcesz uzyskać jeszcze lepszą wydajność pamięci RAM, możesz dostosować jej częstotliwość tak, aby była wyższa niż ta oferowana przez gotowe profile podkręcania. Pamiętaj, że podkręcanie powyżej zalecanych wartości może skrócić żywotność pamięci RAM. Aby tego uniknąć, skupimy się na uzyskaniu stabilności, a nie na maksymalnej możliwej prędkości, zarówno w zakresie częstotliwości taktowania, jak i parametrów czasowych.
Zbyt mocne podkręcenie może spowodować czarny ekran, zawieszenie się komputera lub zapalenie się żółtej kontrolki pamięci DRAM lub czerwonej kontrolki procesora na płycie głównej. W takiej sytuacji możesz spróbować uruchomić komputer bez modułów RAM, a następnie wyłączyć go, włożyć z powrotem pamięć i ponownie włączyć. Możesz również zresetować BIOS poprzez wyczyszczenie pamięci CMOS. Dokładne informacje o tym, jak to zrobić znajdziesz w poradnikach dotyczących resetowania ustawień płyty głównej.
Zwiększanie częstotliwości taktowania pamięci RAM
Aby bezpiecznie przetestować podkręconą pamięć RAM, zacznij od najwyższego wbudowanego profilu podkręcania i stopniowo zwiększaj częstotliwość o 200 MHz. Po każdej zmianie zapisz ustawienia i uruchom ponownie komputer, a następnie używaj go przez kilka minut, upewniając się, że nie pojawiają się niebieskie ekrany (BSOD), zawieszenia lub problemy z POST. Możesz spróbować uruchomić grę lub skorzystać z programów testujących dla systemu Windows.
Podkręcaj pamięć RAM, dopóki komputer nie zacznie działać niestabilnie, a następnie obniż częstotliwość o 50-100 MHz, aż uzyskasz stabilną pracę.
Zmniejszanie opóźnień pamięci RAM
Jeśli chcesz obniżyć opóźnienia pamięci RAM, aby uzyskać szybszą reakcję, możesz pozostać przy najniższej częstotliwości taktowania XMP lub obniżyć ją o 100-200 MHz. Następnie możesz zacząć zmniejszać wartości tCL (CAS Latency), tRCDRD (Read), tRCDWR (Write) i tRP (RAS Precharge) o jedną lub dwie wartości. Czasami tRCDRD i tRDCWR są połączone w tRCD, ale zazwyczaj i tak mają te same wartości, więc nie ma znaczenia, czy są rozdzielone, czy nie.
Zazwyczaj tRAS powinno być równe tCL + tRCD. W naszym przykładzie jest to 16 + 18 = 34. Jednak jak widać powyżej, wartość ta wynosi 38. Jest tak dlatego, że ustawienie dokładnie 34 może być zbyt agresywne, a lekkie poluzowanie zapewni większą stabilność.
Na koniec tRC powinno być ustawione na tRP + tRAS. W naszym przypadku jest to 56, ponieważ tRP wynosi 18, a tRAS 38. Dla bezpieczeństwa możesz poluzować tę wartość o jeden lub dwa punkty, ale pamiętaj, że zbyt duże poluzowanie parametrów czasowych również może prowadzić do niestabilności. Możesz również zmienić Command Rate (tCR) na 1T, jeśli Twoja pamięć RAM jest w stanie to obsłużyć.
Eksperymentowanie z opóźnieniami pamięci RAM niemal na pewno będzie wymagało zresetowania ustawień BIOS. Jeśli chcesz tego uniknąć, ale nadal zależy Ci na zmniejszeniu opóźnień, możesz spróbować obniżyć wszystkie wartości o jeden punkt i samodzielnie obliczyć tRAS i tRC, i nie schodzić niżej.
Ciesz się zwiększoną wydajnością dzięki niestandardowym profilom XMP
Idealnie byłoby, gdyby płyty główne automatycznie odczytywały profil podkręconej pamięci z modułów RAM. Niestety, domyślne ustawienie modułów RAM na znacznie niższą, stabilną częstotliwość jest nadal bezpieczniejsze i gwarantuje kompatybilność z większością komputerów.
Mamy nadzieję, że ten poradnik pomógł Ci odblokować ukrytą moc Twojej pamięci RAM i osiągnąć pełny potencjał swojego sprzętu.
newsblog.pl