Raspberry Pi, mimo że często wykorzystywany w projektach elektronicznych podobnie jak mikrokontroler, stanowi w pełni funkcjonalny komputer zdolny do uruchomienia kompletnego systemu operacyjnego.
Dzięki szerokiej gamie systemów operacyjnych dostępnych dla tej rodziny komputerów jednopłytkowych, użytkownicy Raspberry Pi mają dużą swobodę wyboru. Należy jednak pamiętać, że nie każdy system będzie idealnie pasował do konkretnego zastosowania. Kluczowe jest więc wybranie takiego, który jest zoptymalizowany pod kątem indywidualnych potrzeb.
Systemy operacyjne ogólnego przeznaczenia
Systemy operacyjne z tej kategorii nie są ukierunkowane na konkretne zadania, lecz mają za zadanie zaspokoić potrzeby typowego użytkownika komputera. Zwykle obejmują one przeglądanie internetu, podstawowe prace biurowe, korzystanie z multimediów i okazjonalne granie w mniej wymagające gry.
Raspberry Pi OS, oparty na Debianie Linux (wcześniej znany jako Raspbian), jest oficjalnym systemem operacyjnym dla urządzeń Raspberry Pi. Można go pobrać bezpłatnie i jest zazwyczaj preinstalowany na kartach microSD dołączonych do większości zestawów Raspberry Pi. Jak wynika ze strony ze statystykami imager od Raspberry Pi, Raspberry Pi OS jest zdecydowanie najpopularniejszym systemem na tych urządzeniach, z Ubuntu na drugim miejscu.
System ten występuje w wersjach 32-bitowej oraz 64-bitowej. Chociaż różnice między nimi są subtelne, wersja 64-bitowa oferuje pewne istotne korzyści.
Raspberry Pi OS korzysta ze zmodyfikowanej wersji lekkiego środowiska graficznego X11 (LXDE), które charakteryzuje się prostotą obsługi. Ponadto zawiera ponad 35 000 wstępnie skompilowanych pakietów oprogramowania, co ułatwia jego instalację na Raspberry Pi.
Ubuntu MATE to oficjalna odmiana Ubuntu Linux, w której środowisko graficzne MATE jest domyślnym interfejsem użytkownika. Oznacza to, że system ten jest mniej obciążający dla skromnych zasobów Raspberry Pi niż standardowa wersja Ubuntu.
Ubuntu MATE jest szczególnie polecany użytkownikom, którzy mają już doświadczenie z systemem Linux i szukają podobnych wrażeń na Raspberry Pi. Oferuje on kompleksowe środowisko graficzne, które nadaje się zarówno do standardowej pracy, jak i eksperymentów ze sprzętem.
Alternatywnie można zdecydować się na standardową wersję systemu Ubuntu Desktop. Nasz poradnik przeprowadzi Cię przez proces instalacji Ubuntu Desktop, Server i Core na Raspberry Pi, w tym także Ubuntu MATE.
Raspberry Pi często służą jako centra multimedialne, umożliwiające udostępnianie filmów, muzyki i zdjęć na innych urządzeniach. System operacyjny centrum multimedialnego znacznie ułatwia organizowanie plików i udostępnianie ich użytkownikom w sieci.
LibreELEC to system Linux typu JeOS (Just Enough Operating System), dedykowany do odtwarzacza multimedialnego Kodi. Jest to rozwidlenie wycofanego już projektu OpenELEC i zawiera wstępnie skonfigurowaną wersję Kodi oraz kilka dodatkowych, opcjonalnych aplikacji zaplecza PVR (Personal Video Recorder) innych firm.
LibreELEC charakteryzuje się niewielkim rozmiarem, lekkością i optymalizacją pod kątem pamięci flash. Jeżeli zamierzasz używać Raspberry Pi tylko do obsługi Kodi, jest to prawdopodobnie najlepszy wybór.
OSMC (Open Source Media Center) to centrum multimedialne oparte na Debianie, które dostarcza interfejs Kodi głównie dla Raspberry Pi i innych urządzeń. Jest ono łatwe w obsłudze, szybko się instaluje i oferuje więcej funkcji niż LibreELEC. Jeśli planujesz wykorzystać Raspberry Pi głównie jako komputer kina domowego, ale od czasu do czasu chcesz też realizować inne projekty, OSMC może być dla Ciebie najlepszym rozwiązaniem.
Internet rzeczy i automatyka domowa
Raspberry Pi można wykorzystać do sterowania siecią urządzeń podłączonych do internetu za pomocą platform automatyki domowej, takich jak Home Assistant.
Home Assistant OS (HAOS) to bezpłatne oprogramowanie o otwartym kodzie, zoptymalizowane do uruchamiania Home Assistant i jego dodatków na komputerach SBC i systemach x86-64. Home Assistant zapewnia kontrolę nad inteligentną siecią domową, umożliwiając lokalny dostęp do urządzeń.
OpenHAB (Open Home Automation Bus) to platforma typu open source służąca do automatyzacji domu. Umożliwia ona sterowanie urządzeniami inteligentnego domu niezależnie od ich producenta. Aby używać go na Raspberry Pi, wystarczy pobrać wstępnie skonfigurowany obraz i wgrać go na kartę microSD lub dysk flash USB.
Retrosystemy operacyjne
Na Raspberry Pi można także uruchamiać klasyczne systemy operacyjne, takie jak RISC OS, MS DOS i Amiga. Może to być przydatne w celach emulacyjnych i edukacyjnych.
RISC OS powstał w latach 80. XX wieku i jest związany z komputerami osobistymi Archimedes i A7000 firmy Acorn. Nazwany od architektury komputera o zredukowanym zestawie instrukcji (RISC), RISC OS był pierwszym systemem operacyjnym dla komputerów z procesorami ARM.
Obecnie jest to oprogramowanie typu open source, które można pobrać na niemal każdy model Raspberry Pi. Mimo że nie jest to najbardziej zaawansowany system operacyjny na rynku, może pomóc w poczuciu nostalgii za komputerami retro i wspierać rozwój rosnącej społeczności użytkowników.
Projekty specjalistyczne
Raspberry Pi można również wykorzystać do realizacji specjalistycznych projektów, takich jak emulacja gier retro, obsługa drukarek 3D czy testy penetracyjne.
RetroPie to pakiet oprogramowania o otwartym kodzie, umożliwiający emulację gier retro na Raspberry Pi. Bazuje on na Raspberry Pi OS Lite i kilku emulatorach, takich jak EmulationStation i RetroArch. Koniecznie sprawdź nasz poradnik na temat budowania konsoli do gier retro przy użyciu RetroPie.
Źródło zdjęcia: Colaborativa dot eu/Flickr
OctoPrint to aplikacja umożliwiająca zdalne monitorowanie i sterowanie drukarką 3D. Serwer OctoPrint można uruchomić na starszym smartfonie lub właśnie na Raspberry Pi. Aby to zrobić, wystarczy wgrać obraz OctoPi na Raspberry Pi i podłączyć go do drukarki 3D.
Aplikacje serwerowe i sieciowe
Jeśli interesuje Cię stworzenie serwera plików lub sieciowej pamięci masowej na swoim Raspberry Pi, warto rozważyć instalację systemu operacyjnego, który jest do tego celu odpowiednio dostosowany.
OpenMediaVault, oparty na Debianie Linux, oferuje kluczowe funkcje takie jak zdalna administracja przez przeglądarkę internetową, raporty statystyczne wysyłane e-mailem, zarządzanie użytkownikami i grupami oraz system wtyczek. Zapewnia prosty i intuicyjny interfejs, który ułatwia konfigurację serwera plików. Instalacja OpenMediaVault na Raspberry Pi jest stosunkowo prosta.
DietPi to niezwykle lekka dystrybucja Linuksa, bazująca na Debianie i zajmująca jeszcze mniej miejsca niż Raspberry Pi OS Lite. Jest również znacznie prostsza w konfiguracji. DietPi jest zoptymalizowany pod kątem minimalnego zużycia zasobów i doskonale nadaje się do projektów samodzielnego hostingu. Więcej na temat możliwości tego systemu operacyjnego dowiesz się z naszego przewodnika dotyczącego instalacji DietPi na Raspberry Pi.
Istnieją inne świetne opcje
Gdy zaczniesz wykorzystywać Raspberry Pi do różnorodnych projektów, szybko zorientujesz się, że nie istnieje jeden uniwersalny system operacyjny. W praktyce wielu użytkowników Raspberry Pi posiada kilka kart microSD z różnymi systemami operacyjnymi, które są gotowe do użycia w zależności od aktualnych potrzeb.